Bugʻdoyning genetik xususiyatlari tahlili

Qarshi kurash:
1. Agrotexnika usuli: yerni shudgorlash, urug‘ni o‘z vaqtida ekish, yerga ishlov berish.
2. Chidamli navlar ekish.
3. Mineral o‘g‘itlardan foydalanish. »
4. Almashlab ekish.
5. Z.Vegetatsiya davrida folikur 22,5 % k.e, 0,5 l/ga, Tilt 0,5 l/ga purkash.
Tosh (o‘roq) kuya (sporinya) kasalligi
Clavicers purpurea Tub
Bu kasallik hamma joyda tarqalgan, ko‘pincha javdar kasallanadi, bug‘doyda va arpada xam uchraydi, hamda ayrim begona o‘tlarni ham zararlaydi.
Bu kasallikda boshoqdagi ayrim don o‘rnida gunafsha rangli yirik shoxchalar Clavicers purpurea Tub degan xaltali zamburug‘ning sklerotsiylari hosil bo‘ladi. Zamburug‘ning o‘zi esa shu kasallikni ko‘zg‘atuvchisidir. Bu sklerotsiyni kattaligi 4 sm ga yetadi.
Hosilni yig‘ishtirish vaqtida sklerotsiylar to‘kiladi va tuproq betida qishlab chiqadi. Qishlab chiqqan sklerotsiylar bahorda unib, bandlarga o‘rnashgan gunafsha rangli boshchalar ko‘rinishidagi mevali tanalar chiqaradi. Boshchalar ichida ipsimon xaltasporali xaltalar yetiladi. Ular javdar pishishiga yaqin yetiladi va shamol orqali tarqaladi. Sporalar o‘simlik guliga tushib unadi va ayrim boshoqlarni zararlaydi. Zararlangan boshoqlarda zamburug‘ning shirin yopishqoq, suyuqlik tomchilari shaklidagi konidiyali stadiyasi hosil bo‘ladi. Ana shu suyuqlik "shirin suyuqlik" deb ataladi. Bu shudring o‘ziga ko‘plab hasharotlarni jalb etadi, hasharotlar esa kasal o‘simliklardagi konidiyasporalarni sog‘lom o‘simliklarga tarqatadi. Konidiyasporalar shamol va yomg‘ir bilan ham tarqalishi mumkin.
Kasallangan tuguncha o‘simlik gullashidan keyin qattiq shoxchaga aylanadi. Zamburug‘ sklerotsiylari urug‘lik donga ham tushadi.
Bahorda harorat 10-14 °S darajaga yetganida sklerotsiylar unadi va 5 dan 30 donagacha qizg‘ish tusli stroma hosil qiladi, bular boshli bo‘ladi, har bir boshning ichida 200 dan 400 donagacha peritetsiylar hosil qiladi. Bularning har birini ichida 32 donagacha xalta hosil bo‘ladi, har bir xaltada 8 tadan spora bo‘ladi (1x5, 30x200, 400x32).
Bu kasallikdan keladigan zarar: birinchidan, don o‘rnida qisman zamburug‘ sklerotsiylari hosil bo‘ladi, don kamayadi, yondosh boshoqchalar mevasiz bo‘lib qoladi, ularda tarkibida alkaloid modda (karnutin va ergotin) bor, hayvonlar zaharlanadi, bola tashlaydi. Tosh kuya sklerotsiysining kattaligi 1 sm dan 5 sm gacha yetadi. Bizda Nurotada, Nurobodda va G‘allaorolda uchraydi.
Qarshi kurash:
Ekinlarni to‘g‘ri almashlab ekish
Urug‘ni tozalab ekish
Urug‘ni ekishdan oldin dorilash
Bahorgi g‘allani erta ekish
Donlarni o‘z vaqtida yig‘ishtirish
Tosh kuya bilan kasallangan maydonlardagi g‘allani alohida o‘rib yanchish
Yerni yuza yumshatib chuqur haydash.