Buxoro davlat universiteti xorijiy tillar fakulteti

5.Til rivojlanishida diaxroniya va sinxroniyaning ahamiyati
Sinxron va diaxronik tilshunoslik o'rtasidagi asosiy farq bu ikki tilshunoslik sohasini tahlil qilishda ishlatiladi. Sinxron tilshunoslik, shuningdek, tavsiflovchi tilshunoslik - bu tilni har qanday vaqtda o'rganish, diaxronik tilshunoslik - tarixning turli davrlarida tilni o'rganish.
Sinxron tilshunoslik va diaxronik tilshunoslik tilshunoslikning ikkita asosiy bo'linmasidir. Shveytsariyalik tilshunos Ferdinand de Sossyur "Umumiy tilshunoslik kursida" (1916) tilshunoslikning bu ikki sohasini tanishtirdi. Umuman olganda, sinxroniya va diaxroniya til holatini va tilning evolyutsion bosqichini bildiradi.
Sinxron tilshunoslik, ta'riflovchi lingvistika deb ham ataladi, tilni ma'lum bir vaqtda, odatda hozirgi vaqtda o'rganadi. Biroq, bu vaqt nuqtasi o'tmishda ham aniq bir nuqta bo'lishi mumkin. Shunday qilib, tilshunoslikning bu bo'limi tilning vazifasini oldingi yoki keyingi bosqichlarga murojaat qilmasdan o'rganishga harakat qiladi. Bu sohada nutq jamoasida bir guruh odamlar tomonidan til qanday ishlatilishini tahlil qilinadi va tasvirlanadi. Shunday qilib, grammatika, tasnif va til xususiyatlarining tartibini tahlil qilishni o'z ichiga oladi.
Diaxronik tilshunoslikdan farqli o'laroq, u tilning tarixiy rivojlanishiga yoki til evolyutsiyasiga e'tibor qaratmaydi. XX asr boshlarida Ferdi
nand de Sossyur sinxron tilshunoslik tushunchasini kiritdi

Diaxronik tilshunoslik nima?

Diaxronik tilshunoslik, asosan, tarixning turli davrlarida tilni o'rganishni anglatadi. Shunday qilib, u tilning tarixiy rivojlanishini turli davrlarda o'rganadi. Tilshunoslikning bu tarmog'i diaxronik tilshunoslikdir. Diaxronik tilshunoslikning asosiy muammolari:

• 
  Muayyan tillarda kuzatilgan o'zgarishlarni tavsiflash va hisobga olish
  
• 
  Tillarning oldingi tarixini qayta qurish va ularning aloqasini aniqlash, ularni til oilalariga guruhlash, til qanday va nima uchun o'zgarishi haqida umumiy nazariyalarni ishlab chiqish.
  
• 
  Nutq jamoalari tarixini tavsiflash
  
• 
  So'zlar tarixini o'rganish