Cademic Research in Educational Sciences немис ва узбек тилларида суз ясаш усуллари



Download 2,34 Mb.
Pdf ko'rish
bet2/8
Sana11.05.2022
Hajmi2,34 Mb.
#601983
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
nemis-va-uzbek-tillarida-suz-yasash-usullari-kompozitsion-usul-misolida

cademic Research, Uzbekistan
Page 241
www.ares.uz


cademic Research in Educational Sciences
1. ясама сузнинг таркибий кисм(лар)и, яъни структураси;
2. сузни ташкил этувчи кисм/компонентларнинг морфологик статуси;
3. суз 
ясалиш 
асоси(Input)нинг 
хамда 
(хосил 
килинган) 
ясама 
суз(ОШ;ри;)нинг кайси суз туркумига тегишлилигига караб.
АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ
Ясама сузлар бинар ёки нобинар1 2
структурага (1) эга булишади. 
Композиция усулда хосил килинган композиталар, аффиксация усулуда ясалган 
дериватлар ва партикелверббилдунг (PartikelverbЫldung)лар бинар структурага 
эга булади хамда бевосита ташкил этувчи (кисм)ларга булинади. Нобинар
ясама суз ясаш усулларига конверсия ва аббревиатуралар киради. Рюкбилдунг
2
(Ruckbildung), контаминация (Kontamination), редупликация (Reduplikation) 
усулларида хосил килинган ясамалар хам компонентларга булинмайди.
Сузларнинг морфологик статуси (2) ясама сузлар бевосита ташкил этувчи 
компонентларининг мустакил куллана олиши билан белгиланади. Мустакил 
куллана олувчи, яъни лексик маънога эга бирликларга суз асос(негиз)лари, 
шунингдек, феъл узаклари киради; феъл узаги, одатда, ёлFиз кулланмаса-да, 
тусловчи кушимчаларни кабул кила олиш хусусияти сабабли мазкур гурухга 
киритилади. Мустакил суз туркумлари асос(негиз)лари суз ясалиши асоси була 
олиш функциясини хам бажаради, яъни аффикслар билан бирикиб лексемалар 
хосил килади. Конфикслар суз ясовчи вазифасида кела олмайди, аммо, одатда, 
суз ясалишига асос була олади.
3-критерия, яъни инпут (суз ясалиш асоси) ва аутпут (ясама суз)нинг суз 
туркумини белгилаш хусусияти нобинар лексемаларнинг суз тукрумини 
белгилашда мухим саналади. Аффикс кушилмасдан, бирор суз туркуми ёки 
синтагманинг асоси ёрдамида морфосемантик мотивация кузатилса, демак, бу 
конверсия 
(essen -
феъл 
(емоц) > Essen -
от 
(таом); Schrott -
от 
(темир-
терсак) > schrott(en) -
феъл 
(темир-терсакка айлан(тир)моц)
ёки рюкбилдунг 
(Zweckentfremdung -
от 
(нотугри/курсатмага номувофиц фойдаланиш) >
zweckentfremden -
феъл 
(нотугри/курсатмага номувофиц фойдаланмоц))
хисобланади. Муайян суз туркуми доирасида лексеманинг тулик шакли 
кискартирилса, демак, бу ходиса натижасида аббревиатура 
(Postleitzahl -
почта 
индекси > 
PLZ)
хосил килинади.
1 Кдранг: бинар ва нобинар структура хакида «Суз ясалиш маъноси, колипи/модели».
2 Бу каби суз ясаш усуллари немис тилигагина хосдир. Бу каби лисоний ходисалар узбек тилида мавжуд 
булмаганлиги, шунга монанд уларни ифодаловчи терминлар хам мавжуд эмас. Шу сабабдан улар 
транслитерация усулида таржима килинди.

Download 2,34 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish