D. B. Yusupov 2021 yil

Kurs loyihasi
“Nochiziqli optika” fani
Guruh: 95-17 LTO

Talaba: Mustafoyeva Dinora Inomjonovna

Rahbar: f.-m.f.d., prof. D.B. Yusupov
TOPSHIRIQ

1. 
   Loyiha mavzusi___________________________________________ FAZAVIY SINXRONIZMNI AMALGA OSHIRISH USULLARI ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
   
2. 
   Dastlabki ma’lumotlar ______________________________________
   

Chiziqli optika, geometrik optika, Maksvell elektrodinamikasi

3. 
   Qo‘llanmalar _____________________________________________
   

1. 
   В.Г. Беспрозванных, В.П. Первадчук. Нелинейная оптика. Учебное пособие. Изд-во Пермского государственного технического университета. 2011. 200 с.
   
2. 
   Делоне Н.Б. Нелинейная оптика. М.: Физматлит. 2003. 63 с.
   

4. 
   Hisoblash-tushuntirish yozuvi ________________________________
   

Kurs loyihasi nazariy ma’lumotlardan tarkib topgan. Unda chiziqli optikadan nochiziqli optikaga o’tish bo’yicha keng qo’llaniladigan nazariy usullardan biri haqida ma’lumotlar keltirilgan

5. 
   Grafik qismining tarkibi _________________________________
   

Kurs loyihasida nochiziqli optikadan tajribalar o’tkazish uchun yig’ilgan eksperimental qurilmaning tarkibiy sxemasi va 1 ta fotosurati keltirilgan

6. 
   Qo‘shimcha ma’lumotlar va ko‘rsatmalar _________________________
   

Shu sohada olib borilgan so’ngi ilmiy-tadqiqot ishlari
7. Loyihani topshirish muddati

	1	2	3	4		Himoya
Fakt
Reja

Talaba ________________ Rahbar ________________________

MUNDARIJA

	Kirish	5
1.	Fazaviy sinxronizmni amalga oshirish yuzasidan olib borilayotgan izlanishlarning qisqacha tahlili	6
2.	Kurs loyihasida ko‘rilayotgan masalaning maqsadi va vazifalari	11
3.	Ilmiy tadqiqot ishlarida qo‘llaniladigan nochiziqli optika qurilmalari strukturasi	12
4.	Fazaviy sinxronizmni amalga oshirish va u qo’llaniladigan texnik jarayonlar	14
5.	Loyihaning nazariy, amaliy, hisob-kitob, texnik tomonlari	17
	Xulosa	23
	Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati	24

Kirish
So’ngi paytlarda lazer qurilmalarida yuqori garmonikalarni hosil qilish va ularning samaradorliklarini oshirish bo’yicha olib borilayotgan tadqiqotlar soni keskin ortib bormoqda. Bizga ma’lumki yuqori garmonikalarni olishning muhim bir shartlaridan biri bu – fazaviy sinxronizm shartining bajarilishidir.

Lazer nuri spektrini o’zgartirishda nochiziqli jarayonlarning ahmiyati katta bo’lib, ular yordamida parametrik generatsiya yordamida, lazer nuri generatsiyasining to’lqin uzunligini ravon o’zgartirish mumkin. Bu holda nochiziqli elementning bo’lishi va undan spektr chastotasini parametrik o’zgartirishda foydalanish, asosiy faktorlardan biri bo’lib hisoblanadi. Bunday holatda chiziqsiz element, optik rezonator ichiga joylashtirilishi shart bo’ladi.

Parametrik generatorlarda ishlatiladigan optik rezonatorlar, qattiq jismli kvant generatorlari optik rezonatorlaridan ko’p farq qilmaydi. Parametrik generatorlarining foydali ish koeffitsentining kichikligi, ularni teхnik jihatdan amalga oshirishda, ko’pgina qiyinchiliklar tug’diradi.

Yaхshi o’rganilgan va lazer nuri spektrini o’zgartirishda keng qo’llaniladigan boshqa sinf o’zgartiruvchilariga mansub bo’lgan chiziqsiz optik jarayonga, suyuqlik yoki gaz molekulasi tebranishida sodir bo’ladigan majburiy kombinatsion tarqalishdan foydalaniladi.

Majburiy kombinatsion tarqalish jarayoni o’tishi uchun, yaroqli muhit optik rezonatorga joylashtirilgan bo’lib, damlash birlamchi lazer nuri yordamida amalga oshirilishi natijasida, kombinatsion tarqalish chastotasida majburiy nurlanish sodir bo’ladi. Shu kabi MKT-lazerlar nurini kuchaytirish uchun MKT-kuchaytirgichlardan foydalaniladi.

Yana bir qattiq jismli lazer nurlari chastotasini o’zgartirish uchun qulay bo’lgan muhit, bu organik (bo’yagichlar) bo’yoqlar bo’lib ulardan amaliyotdan keng qo’llanilib kelinmoqda. Organik bo’yagichlar qattiq jismli lazer nurlari yordamida qo’zg’atilib, ular yordamida keng uzluksiz spektrda generatsiya olish mumkin va lazer nuri chastotasini o’zgartirish mumkin.

Parametrik generatorlar uchun mo’ljallangan ko’zgular yana bundan tashqari keng tasmali bo’lishi kerak. Lazer teхnikasida, tekis, silindrsimon, sferik va asferik ko’zgulardan foydalanib kelinmoqda. Ularning yuzasi dielektrik yoki metall qaytargichli qoplama bilan qoplanadi. Metall qoplamali qaytargichli ko’zgularning kamchiliklari bo’lib, agar qaytaruvchi yuza alyuminiy yoki kumush bo’lsa, u holda qaytarish hususiyati 90-95 % bo’ladi. Yuzaga qoplangan alyuminiy qatlami meхanik jiхatdan chidamsiz bo’ladi. Shuning uchun uni ustidan dielektrik parda bilan himoyalanadi. Kimyoviy yo’l bilan eritmadan ko’zgu yuzasiga o’tkazilgan kumush yuqori meхanik chidamlilikka ega bo’lib, ular generatorning yuqori quvvatli nuriga ham chidamli bo’ladi. Metall qoplamali ko’zgularda yo’qotishlar katta bo’lib, ular 10-15 % ni tashkil etadi. Hamda juda quvvatli nurlar ta’sirida o’z ish sifatini yo’qotadi. Yuzaga beriladigan dielektrik parda ko’zguga yuqori qaytarish koeffitsientini beradi (100 % gacha) va juda kam miqdorda nurni yutib qoladi.