D. B. Yusupov 2021 yil

5. Loyihaning nazariy, amaliy, hisob-kitob, texnik tomonlari
Tushayotgan kuchli lazer nuri izotrop muhitda o’zining to’lqin vektori yo’nalishida tarqalayotgan, sochilish orqaga 180⁰ burchak ostida kuzatilayotgan bo’lsa, tovush to’lqini yoki elektrostriksion bosim to’lqinining muhitda doim mavjud bo’lgan gipertovush to’lqini bilan ustma-ust tushgan qismini ifodalaydi, bu bilan bir xil, lazer nuri bilan ilgariga tarqalmoqda. Bu yerda

ya‟ni musbat. Ikkinchi hadi ham xuddi shu chastotadagi va fazadagi to’lqinni beradi, bunda

bu to’lqin ham yo’nalishda uchinchi had ikkilangan chastotadagi tovush to’lqini ham o’sha yo’nalishda, chunki

Demak qo’shimcha bosim to’lqini, ya’ni elektrostriksion bosim muhitda mavjud bo’lgan ω chastotali gipertovush to’lqinining sochilgan yorug’likda stoks chizig’ini hosil qiluvchi qismi bilan ustma-ust tushib uni kuchaytiradi. Natijada faqat stoks tashkil etuvchini ko’ramiz. Chunki E₀₁ boshda hosil bo’lganda E_0H kuchsiz bo’lsa ham E_OH nihoyatda katta bo’lganidan ularning ko’paytmasi E_OH·E₀₁ juda kuchli bo’ladi, stoks komponent intensivligi oshib ketadi, bu o’z navbatida p elektrostriksion bosimning yanada oshishiga sabab bo’ladi. Bu holat parametrik generasiya yoki parametrik rezonans bo’lib, shu jarayonda damlash to’lqini energiyasi stoks tashkil etuvchi va gipertovush to’lqinlariga uzatiladi (perekachka), ya’ni beriladi.

Shunday qilib, θ=180⁰ ostida sochilish parametrik rezonans tufayli ω_H-ω chastotali yorug’lik va ω chastotali gipertovush generatoriga aylanishi mumkin. Bu yerda generasiya uchun rezonator shart bo’lmaydi. Orqaga sochilgan yorug’lik spektrida antistoks komponenti ham bo’ladi, ammo uning intensivligi stoks chizig’i intensivligidan juda kichik bo’ladi.

Damlash nurining yo’nalishida, ya’ni sochilish burchagi

bo’lganda ham sochilishning stoks komponenti koordinataga bog’liq ravishda eksponensial oshib boradi, ammo generatsiya vujudga kelishi uchun muhitni rezonator ichiga joylashtirish kerak bo’ladi.

Xulosa
Anizotrop bo’lgan muhitda oddiy va g’ayrioddiy nurlar ikkilanib singanida bu nurlar to’lqin vektorlari farqi 0 ga teng bo’lganda fazaviy sinxronizm sharti bajariladi.

Bu shart hozirgi paytda yuqori garmonikalar generatsiya qilinishi samaradorligining oshirilishida muhim shartlardan biri hisoblanadi.

Yorug’likni parametrik kuchaytirish ham nochiziqli optikaning muhim bir hodisalaridan biri bo’lib, bunda hosil bo’ladigan ikkilamchi nurlarning chastotasi ikkinchi va yuqori garmonikalar holidagidek tushuvchi nurning chastotasiga aynan karrali bo’lishi shart bo’lmasdan, balki ixtiyoriy boshqa chastotadagi nurlanishlarning hosil bo’lishi hodisasi bilan bog’liqdir.

Bu kabi hodisalarni yorug’likning Mandelshtamm-Brilyuenn sochilishi, stoks va antistoks sochilishlari bilan tushuntirish mumkin. Yorug’likni parametrik kuchaytirish hodisasi hozirgi paytda optik tolali aloqa tizimlarida keng qo’llanilishi kutilmoqda. Buning sababi agar biz optik nurlanishni eltuvchi sifatida tolaga kiritsak, tovush signallarini va videotasvirlarni parametrik kuchaytirilish hisobiga hosil qilib ularni uzoq masofalarga hech qanday buzilishlarsiz yuborish imkoniyatlari ochiladi.