Davlatning ichki qarzi Reja: Davlat qarzining mohiyati va ahamiyati

Davlatning ichki qarzi

Reja:

1. 
   Davlat qarzining mohiyati va ahamiyati
   
2. 
   Davlat kreditining turkumlanishi
   
3. 
   Davlat qarzini boshqarish
   

1.Davlat qarzining mohiyati va ahamiyati

Jamiyatning turli-tuman ehtiyojlarini uzluksiz moliyalashtirish maqsadida xo‘jalik tuzilmalari va aholining bo‘sh pul mablag‘larini davlat o‘z xarajatlarini qoplash uchun jalb qilishi mumkin.

Davlat zayomlari davlat xarajatlarini moliyalashtirishdagi ahamiyati bo‘yicha ikkinchi o‘rinda turadi. Zayomlar budjet kamomadini qoplashning eng qulay shakli hisoblanib, ayniqsa, iqtisodiy rivojlangan davlatlarda keng tarqalgan.
Davlat zayomlari davlat krediti tizimining tarkibiy qismi hisoblanadi.
Davlat krediti – bu bir tomondan davlat va ikkinchi tomondan jismoniy va huquqiy shaxslar o‘rtasidagi vaqtincha bo‘sh pul mablag‘larini jalb qilish va ularni davlat xarajatlarini moliyalashtirishga sarflash hamda korxonalar va tashkilotlarga muddatlilik, to‘lovlilik va qaytaruvchanlik asosida moliyaviy yordamlar berish bo‘yicha pul munosabatlari yig‘indisi.
Qarz oluvchi va kreditor o‘rtasida o‘zaro munosabatlarni bozor qonuniyatlari asosida tartibga solish sharoitida davlat tomonidan mablag‘larni jalb qilish jarayoni aholi va tadbirkorlarga qo‘yilgan mablag‘larga yuqori foydali stavkalarni taklif etish asosida quriladi. Bundan tashqari, davlatning qimmatli qog‘ozlaridan olinadigan daromadlarni imtiyozli soliqqa tortish yoki butunlay soliqdan ozod qilish qo‘llaniladi.
Davlat krediti quyidagi funksiyalarni bajaradi:

1. 
   Taqsimlash.
   
2. 
   Tartibga solish.
   
3. 
   Nazorat.
   

2. Davlat kreditining turkumlanishi.


Barcha davlat qarzlarini ikkita katta qismga: ichki va tashqi davlat qarzlariga bo‘lish mumkin.
Davlatning ichki qarzlari deganda, davlatning ichkarisidagi o‘z jismoniy va huquqiy shaxslari tomonidan davlat xizmatlarini moliyalashtirish bilan bog‘liq pul munosabatlari yig‘indisi tushuniladi.
Davlatning tashqi qarzi davlatni zarurat tufayli xalqaro moliya bozoriga chiqib, chet el hukumatlari yoki sarmoyadorlaridan valyuta mablag‘larini qarz olish natijasida yuzaga keladi.
Tashqi qarzlar ikkita asosiy guruhga bo‘linadi:
1. Tijorat qarzlari. Bunda yirik banklar, moliyaviy va ishlab chiqarish korporatsiyalari va boshqalar kreditorlar bo‘lib, ularning asosiy maqsadi yuqori foyda olishdir.


2. Siyosiy qarzlar. Bularni odatda boshqa davlatlarning hukumatlari ancha past foizlarda, ammo bir qancha siyosiy xarakterdagi takliflarni bajarish sharti bilan beradilar. Tashqi siyosiy qarzlar ittifoqdosh davlatlarning iqtisodiy barqarorligini qo‘llab-quvvatlash maqsadlarida ham berilishi mumkin.
Davlat ichki qarzlarining asosiy shakllari davlat obligatsion zayomlari va xazina veksellaridir.
Davlat obligatsion zayomlari – bu davlat tomonidan mablag‘larni uzoq muddatga obligatsiya ko‘rinishidagi qimmatli qog‘ozdan foydalanish asosida qarzga olishi.
Obligatsiya – bu qarz majburiyati bo‘lib, emitentning qarz beruvchiga ko‘rsatilgan nominal summani belgilangan muddat tugagandan so‘ng, belgilangan foizlari bilan qaytarish majburiyati haqida guvohlik beruvchi hujjat.
Xazina veksellari davlatning qisqa muddatli qarz majburiyatlarini shakllantiradi. Ular 3 oydan 6 oygacha muddatga chiqariladi.