Dnk ha’m rnk nin’ du’zilisi ha’m sintezi

Qaytalaniwshi ha’m analizlewshi shag’ilistiriw. Ekinshi buwin geterezigota organizmlerdin’ belgiler boyinsha ajiraliwinin’ tiykarg’i sebebisonda, jup genler gibridde saqlanip, jinisiy kletkalar payda boliwida olar ha’r tu’rli gametalarg’a tarqaladi. Payda bolatug’in jinisiy kletkalarg’a ha’r bir jup genden tek birewi beriledi. Mendel buni tekseriw ushin gibridti qaytalap shag’ilistiradi. Bunin’ ushin gibridti gomozigota halindag’i baslang‘ish formadag’i ata ya’ki ana menen shag’ilistiradi.
Birinshi buwin gibridti gomozigota jag’daydag’i (dominant ya’ki retsissiv) baslang‘ish forma (ata ya’ki ana) menen shag’ilistiriw – qaytalap toliqtiriwshi shag’ilistiriw, yag’niy bekkros delinedi. Formulasi Aa x AA ya’ki Aa x aa boladi. Birinshi buwin (Aa) gibridti dominant allelge iye bolg’an gomozigota forma (AA) shag’ilistirilg’anda sirtqi ko‘rinisi bir tu’rli a’wlad alinadi.
Baslang‘ish formalardin’ barliq gametalari dominant allel A g’a iye boladi, gibridte bolsa A ha’m a allelge iye bolg’an 2 gameta payda boladi. Na’tiyjede payda bolg’an a’wladtin’ genotipi 2 Aa: 2 AA ya’ki 1:1 qatnasta ajraladi, fenotip boyinsha bolsa ajralmaydi (1:0). Genetik tekseriw ushin birinshi buwin (Aa) gibridti retsissiv (aa) gomozigota forma menen shag’ilistiriw (Aa x aa) analizlewshi shag’ilistiriw delinedi. Aling’an a’wlad 1Aa: 1aa qatnasta ajraladi. Analizlewshi shag’ilistiriw 2 tu’rli gametanin’ ten’ qatnasta payda boliwin da’lillew ushin xizmet qiladi.


Bul protsesti to’mendegishe ko’rsetiw mu’mkin.

F₁ qizil x aq

Aa x aa
/ \ |

Gameta: A a a
Fenotip qizil qizil

F_B: Aa aa

Fen : qizil x aq
P
Gen : A A a a
| |
Gam : A a
Fen qizil
F₁ A a

Mendel gametalar tazaligi gepotezasin ilgeri su’rgende eli kletkanin’ mitoz, meyoz bo’liniwi, xromosomalar, olardin’ somatik kletkalarda diployd, jinisiy kletkalarda bolsa gapltiyisli toplamda boliwi nama’lim edi.

Mendel izertlewlerinen biraz keyin 1902 –jil germaniyaliq alim Boveri ha’m amerikaliq izertlewshi Setton Mendeldin’ gametalar тazilgi gepotezasi menen meyozda gomologik xromosomalardin’ jinisiy kletkalarg’a tarqaliwi arasinda toliq birdeylik bar ekenin ma’lim qildi ha’m Mendeldin’ gametalar тazilgi boljawi duris ekenligin sitologik ta’repten da’lillep berdi. Usig’an qaray ha’zirgi waqitta ol gamet