Ekologiya fanining predmeti, tadqiqot ob’ekti va vazifalari. Reja

Ekologiya fanining predmeti, tadqiqot ob’ekti va vazifalari.


Reja:

1. Ekologiya to‘g‘risida umumiy tushuncha.

2. Ekologiyaning tadqiqot ob’ekti, maqsadi va vazifalari.
3. Ekologiyaning bo‘lim va tarmoqlari.
4. Ekologiyaning boshqa fanlar bilan o‘zaro aloqasi.
5. Ekologiya va iqtisodiyot: o‘zaro hamjihatlik va o‘zaro ta’sir.

1. 
   Ekologiya to‘g‘risida umumiy tushuncha.
   

Ekologiya - tirik organizmlarni tashqi muhit bilan, hamda o‘zaro munosabatlarni o‘rganuvchi fandir. Hozirda ekologiya tirik tabiatning to‘zilishi va vazifasini aniqlash bilan birga, inson va biosfera, ijtimoiy ishlab chiqarish bilan atrof-tabiiy muhitning o‘zaro ta’siri kabi muammolarni ham o‘rganmoqda. «Ekologiya» tushunchasi fanga 1866 yili Ernest Gekkel kiritgan bo‘lib, uning mazmuni (grekcha «oykos» - uy, yashash joyi, boshpana, «logos» - fan degani) hozirda ushbu asl mohiyati va mazmunini to‘liq ochib berishdan biroz o‘zoq. SHu tufayli fanga beriladigan ta’riflar ham ancha turli tumandir. Keng ma’noda ekologiya biosferani o‘rganuvchi fanlar qatorida tabiiy resurslardan oqilona foydalanishning nazariy asoslarini yaratishga xizmat qiladi.

2. 
   Ekologiyaning tadqiqot ob’ekti, maqsadi va vazifalari.
   

Butun biosfera, xatto inson, biosferadagi tirik tabiatning to‘zilishi, mavjudligi va rivojlanish qonunlari, inson ta’siriga munosabat darajasi kabilarning barchasi ekologiyaning tadqiqot ob’ekti hisoblanadi. Ekologiya fanining asosiy tadqiqot manbalari: populyasiyalar, turlar, biotsenozlar, biogeotsenozlar va biosferadir. Tabiiy va inson tomonidan bunyod etilgan (antropogen) geosistemalarni to‘zilish va faoliyati asoslarini miqdoriy usullarda batafsil o‘rganish ekologiyaning eng asosiy vazifasidir. Umuman hozirgi zamon ekologiyasining vazifalari ancha murakkab bo‘lib, asosiylari quyidagilar: hayotni tashkil topish va rivojlanish qonuniyatlarini o‘rganishda inson ta’sirini e’tiborda tutish; biologik resurslardan to‘g‘ri foydalanishning ilmiy asoslarini yaratish; inson xo‘jalik faoliyati natijasida tabiatda sodir bo‘ladigan o‘zgarishlarni bashorat qilish; insonni yashash muhitini saklash. Huquqiy demokratik mamlakatni bunyodga keltirish uchun bo‘layotgan sosh-harakatlar kishilarni tabiatga bo‘lgan munosabatlarini tubdan o‘zgartirmokda. Tabiat oldida ma’suliyat hisi ortmoqda. Insonning iqtisodiy manfaatlari bilan ekologik manfaatlari tenglashmoqda. Bu ayniqsa iqtisodiyot mo‘taxassislarini chuqur ekologik bilimlarga ega bo‘lishini taqozo etmoqda. Bo‘lajak iqtisodchilarni ekologik bilimlar bilan qurollantirish, ekologik oqibatlarni bartaraf etishda ekologik qarorlar qabul qilish, ekologik ta’lim tarbiyani targ‘ibot qilishga o‘rgatish fanning bosh maqsadidir.

3.