Energetika va sanoatni axborotlashtirish

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI

NAMANGAN MUHANDISLIK QURULISH INSTITUTI

“ENERGETIKA VA SANOATNI AXBOROTLASHTIRISH” FAKULTETI

“INFORMATIKA VA AXBOROT TEXNOLOGIYALARI” KAFEDRASI
”Intellektual boshqarish asoslari ” fanidan
Amaliy Ish 4
Bajardi ______ Ulug’bayev A
Qabul qildi ______ G’ofurjonov M

Namangan-2021

Mavzu: Nima uchun bilimlar muhandisligi ikki marta
genoseologiya deb
ataladi
Reja:

1. 
   Bilimlarni shakllantirish
   
2. 
   Bilim olishning gnoseologik jihatlari
   
3. 
   Bilim olishning psixologik jihatlari
   
4. 
   Bilimlarni namoyish etish turlari
   

1.Bilimlarni shakllantirish

Bilimlar bazasida bilimlar tarkibi quyidagi savollar yordamida aniqlanadi:

qanday bilimlar ko‘rsatilishi kerak va bilimlar tarkibi nimaga bog‘liq.
BB bilimlar tarkibi quyidagilarga bog‘liq buladi:
1. Muammoli soha
2. BB tizimi strukturasi
3. foydalanuvchilar talabi va maqsadlari
4. suhbatlashish tili
Intellektual axborot tizimlarining umulashgan sxemasi quyidagicha:


Demak intellektal axborot tizimlari ishlashi uchun quyidagi bilimlar kerak
buladi:
1. Masalani yechish jarayoni haqidagi bilimlar (boshqaruvchi bilimlar,
interpretator tomonidan foydalaniladi);
2. Lingivistik prossesor tomonidan foydalaniladigan dialogni tashkillashtirish
usuli va suhbat tili haqidagi bilim;
3. Bilimlarni modifikasiyalash va ko‘rsatish usullari haqidagi bilimlar;
4. Tushuntiruvchi komponenta tomonidan foydalaniladigan strukturalashgan
bilimlarni qullab quvvatlashi.
Bilimlar tarkibini talablarga bog‘liqligi quyidagicha aniqlanadi:
1. Foydalanuvchi qanday ma’lumotlar tuplami bilan ishlamoqchi va umumiy
vazifalar tuplamidan bajariladigan vazifalari;
2. Masalani yechishni qaysi usulllari va metodlari qulayroq;
3. Qanday natijalar soni va yechish usullari cheklanganda masalani ajarish
mumkin;
4. Muloqot tiliga va o‘zaro dialogni tashkillashitirishga quyilgan talablar
5. Umumlashganlik darajasi yoki muammoli soha aniqligi
6. Foydalanuvchi maqsadlari qanday
Predmet sohasi bu ob’ekt lar tuplami bo’lib , ularning xususiyatlari va ular
urtasidagi munosabarlatni xarakterlaydi. Predmet sohasini tashkil etuvchi ma’lumotlar sohasiga qarab aniq, yaqinlashtirilgan, ko‘pma’noli, to‘liq yoki xato
bo‘lishi mumkin.
Fan sohasi statik va dinamik qismlarga bulinadi.
Kuplab mavjud intellektual tizimlar statik predmet sohasini qarab chiqadi.
Statik sohaga misol sifatida kasalliklar belgisini saqlovchi va ushbu belgilar asosida
diagnoz quyish qoidalari haqida ma’lumot saqlovchi sohani keltirish mumin.
Dinamik sohalar quyidagi tiplarga ajratiladi:
1. Vaqt buyicha o‘zgarmas ob’ekt larni fazodagi joylashuvi faqat e’tiborga
olinuvchi ko‘rinishlari (odatda robototexnikada foydalaniladi, bunda dinamik
ra’fishda fazo buyicha o‘zgarishlar sodir buladi);
2. Vaqt buyicha ob’ekt ning o‘zgarishi e’tiborga olinadi, lekin fazoga nisabatan
o‘zgarishlar qaralmaydigan kurinishlari (kasalning vaqt buyicha holatlari e’tiborga
olinuvchi tizim misol buladi);
3. Ob’ekt ning vaqt buyicha o‘zgarishi hamda fazodagi o‘zaro ta’sirlari
qaraluvchi ko‘rinishlari.