Fizikadan masalalar yechish texnologiyalari 1-mavzu. Nuqta kinematikasi, Qattiq jism kinematikasiga doir masalalar yechish

υ(t) grafikda tezlik va vaqt bilan chegaralangan yuza bosib o’tilgan yo’lga teng 1-rasm

S(t) grafikda α burchak tangensi tezlikni beradi(2-rasm)

Agar jism harakati OXU Dekart koordinatalar sistemasida bo’lsa ko’chish, tezlik va ularning o’qlar-dagi proeksiyalari quyidagicha bo’ladi:

Jismning tekisliklagi xaqiqiy harakat va o’qlardagi harakat tenglamalari quyidagicha:

3-rasm

Agar jism bir vaqtda bir necha harakatda ishtirok etsa (masalan oqim bo’ylab yoki oqimga ko’ndalang suzish), natijaviy tezlik vektori,tashkil etuvchi harakatlar tezlik vektorlarining geometrik yig’indisi sifatida topiladi:

Xususiy xolda jism o’zaro α burchak tashkil etgan ikkita to’g’ri chiziqlarning tezliklari orasiga qurilgan parallelogram diagonali sifatida topiladi (4-rasm)

O’rtacha tezlik
O’rtacha tezlik deb umumiy bosib o’tilgan yo’lning umumiy vaqtga nisbstiga aytiladi


Agar jism to’g’ri chiziqli harakatda S₁ yo’lni t₁ vaqtda, S₂ yo’lni t₂ vaqtda, S₃ yo’lni t3 vaqtda va hokazo Sn yo’lni t_n vaqtda, bosib o’tsa o’rtacha tezlik quyidagicha bo’ladi (5-rasm)

Agar jism υ ₁tezlik bilan t₁ vaqt, υ ₂ tezlik bilan t₂ vaqt va hokazo υ _n tezlik bilan t_n vaqt harakatlansa o’rtacha tezlik quyidagicha topiladi:

Agar jism S₁ yo’lni υ ₁ tezlik bilan S₂ yo’lni υ ₂ tezlik bilan va xokazo S_n yo’lni υ_n tezlik bilan o’tsa o’rtacha tezlik quyidagicha topiladi

Agar jism yo’lning dastlabki yarmini ₁ tezlik bilan, qolgan yarmini ₂ tezlik bilan o’tsa butun harakat vaqtidagi o’rtacha tezlik quyidagicha:

Agar jism umumiy vaqtning dastlabki yarmini ₁ tezlik bilan ikkinchi yarmini ₂ tezlik bilan o’tsa butun harakat davomidagi o’rtacha tezlik

Agar jism butun yo’lning dastlabki 1/3 qismini ₁ tezlik bilan, qolgan 2/3 qismini ₂ tezlik bilan o’tsa butun yo’l davomidagi o’rtacha tezlik quyidagicha