Fuqarolik qonunchiligi. Tadbirkorlik / Majburiyat huquqi. Majburiyatlarning alohida turlari] 3-kichik bo‘lim

940-modda. Turli xildagi sug‘urta xavflaridan mulkiy sug‘urta
Mol-mulk va tadbirkorlik xavfi turli xildagi sug‘urta xavflaridan xoh bitta, xoh alohida sug‘urta shartnomalari bo‘yicha, shu jumladan turli sug‘urtalovchilar bilan tuzilgan shartnomalar bo‘yicha sug‘urta qilinishi mumkin.
Bunday hollarda barcha shartnomalar bo‘yicha umumiy sug‘urta puli miqdori sug‘urta qiymatidan oshib ketishiga yo‘l qo‘yiladi va tegishli suratda ushbu Kodeksning 939-moddasi qoidalari qo‘llaniladi.
941-modda. Birgalikda sug‘urta qilish
Sug‘urta obyekti bitta shartnoma bo‘yicha bir necha sug‘urtalovchi tomonidan o‘rtada sug‘urtalanishi mumkin (birgalikda sug‘urta qilish). Agar bunday shartnomada sug‘urtalovchilardan har birining huquq va majburiyatlari belgilanmagan bo‘lsa, ular mulkiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta tovonini yoki shaxsiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta pulini to‘lash uchun sug‘urta qildiruvchi (naf oluvchi) oldida solidar javobgar bo‘ladilar.
Yirik va alohida yirik xavflarni o‘rtada sug‘urta qilish uchun birgalikda sug‘urtalovchilar birgalikdagi faoliyat to‘g‘risidagi shartnoma asosida oddiy shirkatlar (sug‘urta sherikchiligi) tuzishlari mumkin.
Birgalikda sug‘urtalovchilar o‘rtasida tegishli kelishuv bo‘lgan taqdirda, ulardan biri sug‘urta qildiruvchi (naf oluvchi)ning oldida faqat o‘z ulushi uchun javobgar bo‘lib qolgani holda, u bilan o‘zaro munosabatlarda barcha birgalikdagi sug‘urtalovchilar nomidan vakil bo‘lishi mumkin.
942-modda. Sug‘urta mukofoti va sug‘urta badallari
Sug‘urta mukofoti deganda sug‘urta qildiruvchi (naf oluvchi) sug‘urta shartnomasida belgilangan tartibda va muddatlarda sug‘urtalovchiga to‘lashi shart bo‘lgan sug‘urta haqi tushuniladi.
Sug‘urtalovchi sug‘urta shartnomasi bo‘yicha to‘lanishi lozim bo‘lgan sug‘urta mukofoti miqdorini belgilashda sug‘urta obyekti va sug‘urta xavfi xususiyati hisobga olingan holda o‘zi tomonidan ishlab chiqilgan, sug‘urta puli birligidan undiriladigan mukofotni aniqlaydigan sug‘urta tariflarini qo‘llashga haqli.
Qonunda nazarda tutilgan hollarda sug‘urta mukofotining miqdori davlat sug‘urta nazorati organlari tomonidan joriy etilgan yoki tartibga solinadigan sug‘urta tariflariga muvofiq belgilanadi.
Agar sug‘urta shartnomasida sug‘urta mukofotini bo‘lib-bo‘lib to‘lash nazarda tutilgan bo‘lsa, shartnomada navbatdagi sug‘urta badallarini belgilangan muddatlarda to‘lamaslik oqibatlari ko‘rsatib qo‘yilishi mumkin.
LexUZ sharhi
Qo‘shimcha ma’lumot uchun qarang: O‘zbekiston Respublikasi Oliy Sudi Plenumining 2017-yil 29-noyabrdagi 45-son “Sudlar tomonidan sug‘urta shartnomasidan kelib chiqadigan nizolarni hal etishda qonun hujjatlarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”gi Qarorining 8-bandi.
Agar sug‘urta hodisasi to‘lash muddati o‘tkazib yuborilgan navbatdagi sug‘urta badali to‘lanishidan oldin yuz bergan bo‘lsa, sug‘urtalovchi mulkiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha to‘lanishi lozim bo‘lgan sug‘urta tovoni yoki shaxsiy sug‘urta shartnomasi bo‘yicha sug‘urta puli miqdorini sug‘urta mukofotining o‘ziga to‘langan qismiga mutanosib summada cheklashga va muddati o‘tkazib yuborilgan sug‘urta badali summasini hisobga olishga haqli.