Глоссарий umumiy psixologiya

XARAKTER STRUKTURASI (tuzilishi) - xarakterning ayrim xususiyatlari bir-biriga 

bog’liq, bir-biriga tobe yaxlitlikni hosil qiladi. Bu yaxlitlik xarakterning strukturasidir. Agar biz 

xarakterning bir yoki 

bir necha xususiyatlarni bilsak, bizga noma’lum boshqa xislatlarni xam aytib bera olmiz. 

Masalan: odamning takabbur va shuxratparastlshshsh bilsak, uning qora ko’ngilli ekaninn taxmin 

qilamiz. Agar odam kamtarinlik xislatiga ega bo’lsa, uni ko’ngilchan deb taxmin qilamiz. 

XARAKTER XISLATLAR - odamning ish-harakatlarini belgilovchi chuqur va faol 

mayl. X.X kishi hayotida uni tabiatiga singab ketgan, muayyan bir qolipga tushgan va kishining 

ko’ziga yaqqol tashlanadigan xislatlardir. 

 

QOBILIYaTLAR  

DIFFERENTSIAL PSIXOLOGIYa - psixologiyaning shaxsning individual hamda 

muayyan guruhlarga oid bo’lgan psixologik farklarini o’rganadigan maxsus sohasi. 

ZEHN- shaxsning mahsus qobiliyatlariniing tarkib topishi va rivojlanishi uchun asos 

bo’ladigan anatomik-fiziologik imkoniyatlari; tug’ma iste’dod nishonalari. 

ISTE’DOD - inson qobiliyatlari taraqqiyotining eng yuksak darajasini ta’miilovchi 

tug’ma tabiiy imkoniyatlar (kurtaklar) yig’indisi. Iste’dodga inson miyasi yarim sharlar 

qobig’ining tuzilishi xususiyatlari, asab tizimining xossalari (muvaqqat bog’lanishlarining xosil 

bo’lishi va mustahkamlanish tezligi, differentsirovkalar hosil bo’lishi tezligi, asab 

jarayonlarining chaqqonligi kabilar), muayyan analizatorlarning tuzilishi va ishlash xususiyatlari 

kabi tabiiy kurtaklar kiradi. Bu kurtaklar hammada xar xil bo’ladi va psixik sifatlarning 

shakllanishi uchun qanday imkoniyatlar yaratadi. I.ning rivojlanishi shaxsning yashash 

sharoitlariga, ayniqsa ta’lim-tarbiyaga bog’liqdir.