Huvaydo "Rohati dil" dostoni

Huvaydo Bahouddin Naqshband g‘oyalaridan ilhlomlandi, butun faoliyati davomida naqshbandiya g‘oyalarini odamlar o‘rtasida keng targ‘ib etishga intildi. Zamondoshlarini halol mehnat, pok niyat bilan yashashga, qalb (jon uyi)ni poklashga, Muhammad alayhissalom sunnatlariga amal qilishga, aqlli, donishmand va bilimdon bo‘lishga undadi. Ilmsizlik, nodonlik va jaholatni barcha kulfat va baxtsizliklarning bosh sababchisi deb bildi. O‘zi uchun Ibrohim Adhamni ideal shaxs deb bildi. U kabi mard, oliyhimmat, faqir, kamtarin, halol bo‘lishni orzu qildi.

• Huvaydo Bahouddin Naqshband g‘oyalaridan ilhlomlandi, butun faoliyati davomida naqshbandiya g‘oyalarini odamlar o‘rtasida keng targ‘ib etishga intildi. Zamondoshlarini halol mehnat, pok niyat bilan yashashga, qalb (jon uyi)ni poklashga, Muhammad alayhissalom sunnatlariga amal qilishga, aqlli, donishmand va bilimdon bo‘lishga undadi. Ilmsizlik, nodonlik va jaholatni barcha kulfat va baxtsizliklarning bosh sababchisi deb bildi. O‘zi uchun Ibrohim Adhamni ideal shaxs deb bildi. U kabi mard, oliyhimmat, faqir, kamtarin, halol bo‘lishni orzu qildi.
• Nosehning guvohlik berishicha, Huvaydo hazratlari doimo shariat hukmlariga bo‘ysunub, unga jonu dili bilan amal qilar, yo‘lda uchragan har bir mo‘min-musulmonga xuddi Hizr va Ilyos alayhissalomni ko‘rgandek iltifot ko‘rsatar va ularni do‘st tutardi. Har kuni saharlarda Xudoga yolborib, Undan maqsadiga yetish yo‘lini oson qilishini so‘rar, himmat otiga minib, shayton lashkarlari bilan jang qilardi. U doimo Ollohning roziligini tilab, xuddi Ibrohim Adham singari ozu ko‘pga parvo qilmas, shogirdlari bilan suhbat qurar, fikru yodi dabiston (maktab)da ilm toliblariga ilm berish edi

Mutafakkir-shoir “dard” deganda, shubhasiz, jamiyat rivojiga to‘sqinlik qilayotgan, odamlarni qiynayotgan ijtimoiy muammolarni nazarda tutdi. Kundalik tirikchilik tashvishi, molu dunyo xirsi bilan yashaydigan,j hayotning ma’nosini yeb-ichish, bola-chaqa boqishdan iborat deb biladigan avom uchun xalq va jamiyat muammolari begonadir.

• Mutafakkir-shoir “dard” deganda, shubhasiz, jamiyat rivojiga to‘sqinlik qilayotgan, odamlarni qiynayotgan ijtimoiy muammolarni nazarda tutdi. Kundalik tirikchilik tashvishi, molu dunyo xirsi bilan yashaydigan,j hayotning ma’nosini yeb-ichish, bola-chaqa boqishdan iborat deb biladigan avom uchun xalq va jamiyat muammolari begonadir.
• Huvaydo ruhoniy oilada voyaga yetgan, diniy va tasavvufiy g‘oyalar ruhida tarbiyalangan ijodkor sifatida o‘zini jamiyat va xalq taqdiri uchun mas’ul deb bildi. Ahli xoslar qalbida Ollohga bo‘lgan ilohiy ishq dardini alanga oldirish, nafsni o‘ldirish, bu dunyoning o‘tkinchi va bevafo ekanligini eslatish, oddiy avom ongida esa iymon-e’tiqodni mustahkamlash orqali ijtimoiy muammolarni oqilona hal etishga umid bog‘ladi. Shu boisdan ham uning butun ijodiy faoliyatida Ilohiy ishq va diniy ma’rifatni targ‘ib qilish, komil inson shaxsini shakllantirish yetakchi o‘rin egalladi.
• Butun hayoti va faoliyati davomida naqshbandiya g‘oyalariga amal qildi, Qur’oni Karim g‘oyalarini targ‘ib etishda so‘z san’atining butun imkoniyatlaridan mohirlik bilan foydalandi. Bu bilan o‘zbek mumtoz adabiyoti ravnaqiga, tasavvuf g‘oyalarini ijodiy rivojlantirishga salmoqli hissa qo‘shdi. Tasavuvuf adabiyotini yangi mazmun, g‘oya, obraz va badiiy usullar bilan boyitdi. Huvaydoning badiiy-estetik g‘oyalari, mahorat va iste’dodi alohida tadqiqot mavzui bo‘la oladi.