I bob. Iqtisodiyotni modernizatsiya qilish sharoitida ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarining rivojlantirishning ustuvor yo‘nalishlari

K I R I SH

Mavzuning dolzarbligi. Agrar sohada iqtisodiy islohotlarni bosqichma-bosqich amalga oshirilishi natijasida qishloq xo‘jaligi tarmog‘ida turli mulkchilik va xo‘jalik yuritish shakllari yuzaga keldi. Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini ishlab chiqarish to‘liq nodavlat sektor zimmasiga o‘tdi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimov ta’kidlaganlaridek, «...hayotimizni yaxshilash, aholi turmush darajasini ko‘tarish, iqtisodiyotimizni samaradorligini oshirish, xalqimizni boqish, istiqbolimizni rejalash-xullas, qanday muammo, qanday masalani ko‘rmaylik, ularning aksariyati birinchi navbatda qishloq xo‘jaligiga borib taqaladi»¹.

O‘zbekiston Respublikasi qishloq xo‘jaligida xususiy mulkchilik va tadbirkorlik erkinligiga asoslangan fermer xo‘jaliklari shakllanib, ularning qishloq xo‘jaligida tutgan o‘rni tobora mustahkamlanib bormoqda. Mamlakatimiz aholisi hayotining faravonligi, qishloq xo‘jaligining istiqboldagi taraqqiyoti fermer xo‘jaliklarining har tomonlama rivojlanishi bilan bog‘liq. Zero, xo‘jalik yuritishning bu shakli rivojlangan mamlakatlarning uzoq davrli tajribasida o‘zining samaradorligi, raqobatbardoshligi, bozor kon’yukturasiga tez moslasha olishi kabi xususiyatlarini namoyon eta oldi.

Fermer xo‘jaliklarining er maydonlarini optimal variantini belgilash bo‘yicha e’tiborli ishlar qilinmoqda, lekin bu amallar ham xo‘jaliklarni moddiy-texnika ta’minotini yaxshilashga, moliyaviy ahvolini sog‘lomlashtirishga, mehnat resurslaridan samarali foydalanishga va ilg‘or agrotexnikalardan foydalanib erlarning meliorativ holatini yaxshilashga to‘liq imkon bermaydi. Shuning uchun bu masalalarni samarali hal etish yo‘llaridan biri ularni turli xil kooperativlarga birlashtirishdir. Ular kooperativlarga birlashish orqali o‘zlarini iqtisodiy va ijtimoiy ahvollarini yaxshilashga muvaffaq bo‘lishlari mumkin.

Bugungi kunda ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarini tashkil etishni yanada takomillashtirish va ularning samaradorligini oshirish, huquq va vakolatlarini kengaytirish, er-suv resurslaridan va yaratilgan ishlab chiqarish salohiyatidan foydalanish, noqishloq xo‘jalik mahsulotlari va asosiy tarmoq faoliyatiga bog‘liq bo‘lmagan yo‘nalishlarini rivojlantirish, qishloqni aholisi bandligi va farovonligini ta’minlashda ularning rolini kuchaytirish dolzarblik kasb etmoqda.

Shuning uchun ham respublikamizda ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarni rivojlantirish 2015 yilga mo‘ljallangan iqtisodiy dasturning muhim yo‘nalishlaridan biri qilib ham belgilanishi ayni muddaodir. Shularni hisobga olib, fermer xo‘jaliklarining asosiy faoliyat turiga taluqli bo‘lmagan qo‘shimcha faoliyat turlarini rivojlanishining hozirgi holatini o‘rganish asosida muammolarni aniqlash va ularni hal qilish yo‘llarini belgilab berish, mahsulot ishlab chiqarish, qayta ishlash, sotish, xizmat ko‘rsatish va ta’minot tizimida kooperatsiya munosabatlarini rivojlantirish, ko‘p tarmoqli fermer xo‘jaliklarida mahsulot ishlab chiqarish va xizmatlar ko‘rsatishni rivojlantirish maqsadida tashkiliy-iqtisodiy-huquqiy munosabatlarni takomillashtirish hamda mehnatni muhofaza qilish jarayonini rivojlantirishni davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlashning ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha ilmiy taklif va amaliy tavsiyalar ishlab chiqish iqtisodiyotni erkinlashtirish va modernizatsiyalash sharoitida dolzarb masalalardan biri hisoblanadi.

Shu boisdan « Ko`p tarmoqli fermer xo`jaliklarining rivojlantirishning o`ziga xos xususiyatlari » mavzusi dolzarbdir.