I bob. Pazandachilik asoslari

- Qovurish:
a) ochiq qovurish, masalan: kabob pishirish;
b) yog‘da qovurish
(ko‘p yoqqa oz masalliq solib qovurish);
v) jazlash (oz yoqqa ko‘p masalliq solib
qovurish);
g) yog‘ni (qo‘y yoki mol yog‘i) eritib jazlash va hokazo.
- Qaynatish:
a) suvda qaynatish;
b) sutda qaynatish.
O‘zbek pazandachiligining o‘ziga xosligi tansiq taom tayyorlashning masalan, pishirishda mildiratib qaynatish va tuzini taom pishirishga yaqin rostlash kabi hamma jarayonlarda ―mana, men‖ deb turadi. Suyuq oshlar va sho‘rvalarni qattiq qaynatganda ham, sekin qaynaganda ham suvni harorati 100 darajadan ortmaydi. Sharaqlatib qaynatilgan ovqat tezroq pishadi, deb o‘ylash xato, aksincha masalliqlarning sirti qotib, bag‘ri g‘irt – g‘irt bo‘lib qoladi va tarkibidagi ne‘matlardan sho‘rvaga kam o‘tadi, natijada taom bemaza bo‘ladi.
Taom tayyorlashda tagi yarim sharsimon idishlardan, qozonlardan foydalanish ham o‘zbek pazandachiligining o‘ziga xosligidir. Pazandachilik har bir xalqning turmush va madaniyati doirasidagi estetik, axloqiy e‘tiqodiy aloqalarini ifodalovchi rasm-rusum, an‘analar mehmondo‘stlik kabi urf-odatlar, xalqning turmush tarzi va tarixiga bog‘liq bo‘ladi.
Pazandachilik boshqa san‘at tarmoqlari kabi o‘ziga xos ―janr‖lari bor. Bular o`zbek pazandalagida: oshpazlik, palovpazlik, kabobpazlik, nonvoylik, qandolatchilik, mantipazlik kabilardir.
O`zbek oshpazligi va pazandaligi san`atning boshqa turlari kabi doimo o`zgarib takomillashib borgan.
Pazandalik fors-tojik tilidan olingan bo`lib,―pazidan pishirmoq ya`ni pishirmoqlik degan ma`noni anglatadi. Ovqatlanish odam sihat-salomatligining, uzoq umr ko`rishini garovi, yaxshi kayfiyatning vositasi mehnatga bo`lgan qobiliyatning omilidir. Pazandachilikning asosini taomlarning xilma-xil va lazzatli bo`lishini ta`minlash, ularni did bilan dasturxonga tortish tushuniladi.
O`zbek pazandaligining taom pishirish usullari 5 xil bo`ladi:
1. Qovurish.
2. Qaynatish.
3. Bug`lash.
4. Yopib pishirish.
5. Murakkab usulda pishirish.
Kishining organizmi normal rivojlanishi uchun vitaminlar, oqsil moddalar, mineral tuzlar, yog`lar bilan ta‘minlab turishi shart.Oqsil moddalar - go`shtda, donlarda, sabzavotlarda, o`simliklarda uchraydi. Yog`lar- o`simlik va hayvonlardan olinadi.
1. Uglevodlar- non, meva , rezavor mevalarda uchraydi. Mineral tuzlar tuxumda, nonda, go`shtda, sabzavotlarda ko`p boladi. Baliq tarkibida oqsil, yog`, mineral tuzlar vitaminlar mavjud. Tuxum sarig`ida 30 % yog, S, D vitaminlar mavjud. Pishloqda yog` 33 %, oqsil 23 % uchraydi. A-vitamini sabzi, baliq moyi, pomidor, tuxum, ko`k piyozda bor. Bir sutkada odam bir stakan sut ichib turishi kerak. To`g`ri ovqatlanish hozirgi vaqtda insoniyat oldiga qo`yilgan ulkan vazifalardan biridir.