Ii bob. Qahqadaryo viloyati sudralib yuruvchilarning faunasi

5-jadval

Zonalar	1-zona Cho’l				2-zona Adir
Hududlar	Desert A	Desert A1	Desert A2	Desert A4	Foothill B1	Foothill B2	Foothill B3	Mountain C
Alpa xilma-xillik	21	16	15	7	27	18	15	20
Tur havzasi	24	25	25	13	27	19	19	21
Qorong'u xilma-xillik	3	9	10	6	0	1	4	1
Qorong'u xilma-xillik indeksi	0.845	0.249	0.176	0.066	0	1.25	0.574	1.301

Jadval ma’lumotlarini ko’rib turganingizdek Desert A hudud alfa xilma-xilligi bizning taqiqotda 21 ta turdan iborat ammo umumiy 24 tur ushbu hududda tarqala olish imkoniga ega. Xususan ushbu hududda qayt etilmagan Cyrtopodion caspius (Eich.1831), Eremias grammica (Licht. 1823) va Eumeces schneideri (Dau. 1802) turlari tarqalish imkoniga ega. Qolgan hududlarda ham shunga o’xshash holatlar kuzatiladi¹.

2.3. Qashqadaryo viloyatida tarqalgan sudralib yuruvchi hayvonlarining zoogeografiyasi.
Hayvonat olami yer yuzida tarqalishi bo’yicha bir nechta zoogeografik viloyatlarga ajratib o’rganiladi. Hozirgi kunda zoogeografik klassifikatsiyaning ir nechta turlari mavjud shundan biz Philip Sklater (1858) and Alfred Wallace (1876) zoogeografik klassifikatsiyasidan foydalandik[]. Unga ko’ra quruqlik hayvonat olami 6 zoogeografik viloyatga bo’linadi. Ular Palaearktik, Efiopiya (hozirda Afrotropik), Hindiston (hozirda Indomalay), Avstraliya, Nearktik and Neotropik.
Qashqadaryo viloyatida tarqalgan sudralib yuruvchuilar asosan Palaearktik zoogeografik viloyatiga tegishlidir. O’z navabatida Palaeartik zoogeografik viloyati ham Alfred Wallace (1876) tomonidan Yevropa. Siber, O’rta yer va Manchuriya kichik viloyatlariga bo’lingan. Keyinchalik boshqa olimlar tomonidan zoogeografik hududlar yana turli kichik viloyatlarga bo’lingan. Biz Qashqadaryo viloyati sudralib yuruvchilarining tarqalish zonalarini hisobga olgan holda kichik viloyatlarga bo’linishning Kozár klassifikatsiyasidan foydalandik. Unga ko’ra, Paleartik zoogeografik viloyat Yevropa-Siber, O’rta yer, Iron-Turon va Uzoq sharq kichik viloyatlariga bo’linadi.
O’rta Osiyo toshbaqasi (Testudo horsfieldi (Gray.1844)).
Arktogey hukmronligining Paleartik kichik hukmronligiga qarashli Qadimgi o’rtayer dengizi viloyati tarkibidagi Sahara-gobi kichik viloyatining turon tumanida joylashgan O’zbekiston, Qozog’iston, Tojikiston, Qizg’iziston, Turkmaniston, Afg’oniston, Pokiston va Ironning sharqiy va shimoliy sharqiy hududlarida va Azarbayjonda tarqalgan². Iron-turon indemik tur. Hozirda O’rta Osiyo toshbaqasining 5 ta T. h. horsfieldii (Gray, 1844), T. h. kazachstanica (Chkhikvadze, 1988), T. h. rustamovi (Chkhikvadze et al. 1990), T. h. bogdanovi (Chkhikvadze, 2008) va T. h. kuznetzovi (Chkhikvadze et al. 2009) kenja turi ma’lum.