Iqtisodiy-ijtimoiy geografiya fanidan atamalar to’plami: Obyektivlik

Нозогеографик вазият аҳоли касалланиш кўрсаткичларидаги ҳудудий тафовутлар, турли худудларнинг алоҳида касалликларга «ихтисослашуви», уларнинг ҳудудий таркиби, нозогеографик ўчоқ, ареал, район ва марказларнинг ҳудудий муносабати демакдир

Нозоиқлимий омиллар аҳоли саломатлигига таъсир этувчи асосий шарт-шароитлар мажмуаси ҳисобланади. Улар жумласига ҳаво, сув ва тупроқ киради. Тиббиёт соҳаси ва тиббиёт географиясининг асосчиси Гиппократ ҳам инсон саломатлигини турли жойларнинг ҳавоси ва суви билан боғлаган. Нозоиқлимий омиллар қишлоқ хўжалигида агроиқлимий ресурсларга ўхшаб кетади.

Геосиёсат – турли сиёсий жараёнларнинг табиий шароит билан боғлиқ ҳолда ривожланишини ўрганадиган фан бўлиб, унинг илк илдизи Германияда таркиб топган. Геосиёсат сиёсий+ҳарбий география қоришмаси бўлиб, мамлакатнинг ички ва ташқи фаолиятида географик ва сиёсий имкониятларини намоён қилиши билан юзага чиқади.

Минтақавий сиёсат алоҳида ҳудудларни танлаб олиш орқали амалга оширилади, натижада иқтисодий ландшафт қутбийлашади, ўсиш қутб ва марказлари вужудга келади. Ҳар хил омил ва шароитларни атрофлича таҳлил қилиш ва ривожланиш имкониятларини баҳолаш ёрдамида саралаб олинган у ёки бу ҳудуд иқтисодиёти юксалгандан сўнг навбат мамлакатнинг бошқа ҳудудларига ўтади

Аҳоли миграцияси - турли сабабларга кўра кўчиб ўтиш, бошқа жойга кўчириш, одамларнинг яшаш жойини доимий ёки узоқ вақтга ўзгартириш. Тор маънода, аҳоли миграцияси - бу ҳудудий кўчишларнинг тўлиқ шакли; яъни қишлоқнинг маъмурий чегараларини кесиб ўтган одамлар билан узоқ муддатли ҳаракат ёки қайтариб бўлмайдиган ҳаракат билан бирга келадиган ҳаракат ҳисобланади. Кенг маънода аҳоли миграцияси деганда "турли хил ҳаракатларнинг кўп турлари (шу жумладан доимий яшаш жойини ўзгартирмаслик билан)" ҳам тушунилади. Масалан: ишбилармонлик, дам олиш, саёҳатлар, маятник, мавсумий саёҳатлар.

Мигрант - миграцияда иштирок этувчи шахс; яшаш жойини домий ёки вақтинча ўзгартириш мақсадида давлат ва маъмурий чегараларни кесиб ўтиш. Халқаро мигрант ёки ташқи мухожир - бошқа давлатдан келган хорижий фуқаролар; ички мигрант - яшаш жойини вақтинча ёки доимий ўзгартириш мақсадида мамлакат ичидаги маъмурий худудий чегараларни кесиб ўтган мамлакат аҳолиси.

Мигрант дейилганда – шунингдек, ўзининг яшаш жойидан бошқа жойда туғилган ёки хорижий мамалакат фуқароси бўлган шахслар ёки мамлакатдан ташқарида туғилган, аммо ҳозирда уларнинг ҳудудида истиқомат қилиш вақтидан қатъий назар яшайдиган чет эл фуқаролари тушунилади.

Мигрантлар ихтиёрий ва мажбурий бўлиши мумкин. Мажбурий мигрантлар ўз навбатида бошпана сўраган қочоқлар; ҳаёт учун тахдид туфайли ўз мамлакатини тарк этган чет эл фуқароларга бўлинади.