Issn 2181-9580 toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
LEADERSHIP QUALITIES OF UNIVERSITY STUDENTS AS PART OF THE IMPORTANT 
PEDAGOGICAL POTENTIAL OF FUTURE TEACHERS 
 
Kodirov Kh.O. – PhD student of the Fergana state university 
 
Annotation. 
The aim of the article is to search and introduce new forms, mechanisms 
and solutions for professional development and solving problems to achieve leadership 
qualities of students. The article also discusses the potential of maximizing various positive 
social forces in the process of training a competent teacher at a pedagogical university and 
contributing to his role in education and society as a whole.
 
Keywords: 
leadership system, mechanism, problem, competence, formation, 
success, potential perspective-reflective, constructive, communicative. 
104

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI ILMIY AXBOROTLARI 
 
2020/2
 
Pedagog mahoratining kasbiy amalga tatbiq etilishining muvaffaqiyati tadqiqotning 
istiqbolli sohasi sifatida ko‘proq shaxsning potensial imkoniyatlari va ularni rivojlantirish 
sharoitlariga murojaat etmoqda. Pedagog imkoniyatlari tabiatining psixologik-pedagogik 
tadqiqotlari tahlilidan OTMdagi ta’lim olish jarayonida bu muammo bir tomonlama 
o‘rganilishi va pedagogik jarayonni qurishning kompetentli mantiqiga mos ravishda batafsil 
ko‘rib chiqishni talab etilishi aniqlandi. 
Olimlar yashirin imkoniyatlarni va ularni amalga oshirish xususiyatlarini tadqiq etib, 
shaxs salohiyati tushunchasini ishlab chiqdilar va uni individuallik hamda “o‘zlik” bilan
1
, yoki 
shaxsiy “Men”
2
, istalgan “Men” (A.Adler), “Men-ideal” (Freyd, K.Rodjers) tuzilishlar bilan 
bog‘ladilar. 
Shaxsni o‘rganish jarayonida B.G.Ananev, V.G.Nesterov, L.I.Ivanko, I.P.Manox potensial 
imkoniyatni va insonning o‘z “Meni”ni anglash va rivojlantirish hamda faoliyat, avvalo, kasbiy 
faoliyat jarayonida ifodalash qobiliyatini aniqlaganlar. Inson salohiyati
 
o‘z-o‘zini ifodalash, 
o‘z-o‘zini aktuallashtirish va o‘z-o‘zini amalga oshirish qobiliyati sifatida, uning o‘ziga xos 
xususiyatlari sifatida “oldindan belgilanmaganlik, miqdoriy va sifatli individual o‘ziga xoslik 
va maqsadga yo‘naltirilgan rivojlanish imkoniyati” tushuniladi. Falsafiy g‘oyalar tahlili 
asosida M.K.Mamardashvili, P.Tillix, E.Fromm, V.Frankl, D.A.Leontevlar tomonidan «shaxsiy 
salohiyat» tushunchasi ishlab chiqilgan. Ko‘pgina ishlar pedagog shaxsining kasbiy 
salohiyatiga bag‘ishlangan, bu tushunchani ko‘pincha pedagogik salohiyat bilan bir xil sifatda 
qaraydilar. Ijodiy salohiyat
3
(E.E.Adakin M.A.Alekseyeva, A.D.Amiraliyev S.A.Karakulin, 
N.A.Kayumova, 
Y.A.Krasnova, 
V.L.Mesheryakova, 
A.Y.Mixaylov, 
Y.V. 
Oskolkova, 
G.F.Privalova, V.G.Rindak, N.N.Soloveva, S.A.Fedorov, Y.A.Shamrina, N.S.Shumilova, 
I.M.Yakovenko, Y.L.Yakovleva, G.S. Yalmurzina), kasbiy va ta’limiy salohiyat 
(N.G.Zakrevskaya, 
Ye.A.Muxamedvaleeva, 
Ye.M.Razinkina, 
V.N.Tamochkin, 
O.K.Cherepanova), kommunikativ salohiyat (L.L.Lashkova, G.V.Petrova), tadqiqotchilik va 
innovatsion salohiyat (E.B.Zelenina, A.Y.Melnikova, Y.A.Pagnaeva, A.I.Radovskaya, 
A.A.Sevryukova va boshqalar), motivatsion salohiyat (E.E.Akulina), ma’naviy-axloqiy 
salohiyat (N.I.Djegutanova, O.V.Treskina), pedagogning shaxsiy va gumanitar salohiyati
(G.I.Gaponova, M.V.Deneko, L.V.Juravleva, SV.Lavrenova, M.X.Xaziyeva), moslashuv 
salohiyati (V.G.Vitun, SN.Yeremeev, Y.I. Tolstix), aksiologik salohiyat (Y.V.Anufrieva, 
R.A.Murtazin), jismoniy salohiyat (L.Y.Averina) kabi komponentlarni tadqiq etishga 
bag‘ishlangan ishlar alohida qiziqish uyg‘otadi. Shaxs salohiyati – tadqiqotning dolzarb 
sohasi, ammo pedagog salohiyatining barcha xususiyatlari ham yetarlicha batafsil 
o‘rganilmagan, jumladan, kompetentli yondashuvga ko‘ra pedagogik salohiyatning 
rivojlanishiga ko‘maklashuvchi faoliyatli tashkil etuvchini tadqiq etish muhim hisoblanadi. 
«Pedagogik salohiyat» atamasi ko‘pincha pedagogning tarbiyaviy va ta’limiy 
imkoniyatlarini, uning ta’lim oluvchilarga ta’sir etish qobiliyatini aks ettirish uchun 
foydalaniladi.
1
К. Юнг 286, б. 170-b. 
2
А. Маслоу 147-b. 
3
Е.Е. Адакин 2.б. М.А. Алексеева 5.б А.Д. Амиралиев 6.б С.А Каракулин 83-b. 
105

---