Jamiyat sotsiologiyasi. Jamiyat yaxlit tizim sifatida

Жамият ижтимоий ҳодисанинг умумий ва мураккаб системасидир. Жамият элементлари:

Жамият ижтимоий ҳодисанинг умумий ва мураккаб системасидир. Жамият элементлари:

• - ижтимоий фаолиятнинг белгиланган социал статусига эга;
• - ўзида ижтимоий меъёр ва қадриятларни акс эттиради;
• - индивидуал сифатлар (шахс ижтимоий белгиси, қизиқишлари, қадриятлари йўналиши, шахс мотивлари)дир.

Социологияда жамиятнинг қуйидаги йўналишлари мавжуд:

• Социологияда жамиятнинг қуйидаги йўналишлари мавжуд:

Механик йўналиш

• (XIX асрда пайдо бўлди, социал ҳаракатни биологик ҳаракат шаклида тушунади, оламни механик талқин қилади).

Органик йўналиш

• (XIX аср охири ва XX аср бошларида юзага келган, жамиятни организмга тенглаштирган ва ижтимоий ҳаётпи биологик қонуниятлар билан тушунтиришга уринади, жамият организм билан бир, дейди).

Культурологик йўналиш

• қадриятлар маданиятни вужудга келтиради, деб талқин қилади.

Ҳозирги кунда жамиятнинг қуйидаги кўринишлари мавжуд:

Ҳозирги кунда жамиятнинг қуйидаги кўринишлари мавжуд:

• 1. Фаровонлик (мўл-кўллик) жамияти: – (Кўпроқ Ғарбда; Скандинавия давлатини мисол келтириш мумкин).
• 2. Истеъмол қилиш жамияти (АКШда ХХ аср 40–50-йилларда юзага келганлиги билан характерланади).
• 3. Очиқ ва ёпиқ жамият. Очиқ жамият - демократик жамият бўлиб, ташқи муҳит шароитларида осон ўзгарувчи ва мослашувчи, танқидни ёриб ўтмоқка мослашган жамият. Ёпиқ жамият – догматик-авторитар режим асосида бўлиб, сеҳрли (магик) тафаккур, догматизм ва коллективизм тамойиллари билан характерланади.
• 4 Индустриал (саноат) жамияти. (XX аср 50-60 -йилларида юзага келди. Бу концепция ўз моҳиятига кўра, марксча ижтимоий-иқтисодий формация тўғрисидаги таълимотларга қарши қаратилган.
• Индустриал жамият таълимотига кўра, жамият тури техникавий, индустриал-ривожланиш даражаси билан белгиланади. Жамият типини синфий структурадан ажратиб олиб қарайди. Индустриал жамият 2 босқичда кечади:
• 1) Индустриал саноат жамияти;
• 2) Анъанавий жамиятдан саноат жамиятига ўтиб боради.
• 5. Постиндустриал жамият. У 3 босқичда юзага келади:
• 1) индустриал жамияггача бўлган давр;
• 2) индустриал саноат жамияти даври;
• 3) постиндустриал жамият даври.