Kafedra nomi:"Turkiy halqlar tarixi madaniyati siyosati va iqtisodiyoti"kafedrasi

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


TOShKENT DAVLAT ShARQShUNOSLIK UNIVERSITETI


MUSTAQIL ISH
Kafedra nomi:“Turkiy halqlar tarixi madaniyati siyosati va iqtisodiyoti”kafedrasi.
Mavzu:O‘zbekiston va Turkiya sanoati

Bajardi:­­ Olimov Shaxzodbek

Qabul qildi: Qodirjonov. A

Reja:
Kirish

1.O‘zbekistonda yengil sanoat tarmog‘i
2.Turkiyada yengil sanoat tarmog‘i
3.Turkiyada avtomobil sanoati
4.O‘zbekistonda avtomobil sanoati

Kirish
Bugun O‘zbekistonni iqtisodiyoti eng ilg‘or texnologiyalar asosida jadal rivojlanib borayotgan davlat sifatida butun dunyo yaxshi biladi. Mamlakatimizning ulkan ilmiy-texnik va ishlab chiqarish salohiyati tobora yuksalib borayotir. Mamlakatimizda har yili iqtisodiyot, ijtimoiy soha, infratuzilma va transport-kommunikatsiya tizimlarini yanada rivojlantirishga yo‘naltirilgan keng ko‘lamli investitsiyaviy loyihalar amalga oshirilmoqda. Buning samarasida yangi ish o‘rinlari yaratilib, aholi daromadi ko‘paymoqda. Uzoq muddatli taraqqiyot strategiyasining hayotga izchil tatbiq etilayotgani O‘zbekistonga dunyoning kam sonli davlatlari qatorida yalpi ichki mahsulot, sanoat ishlab chiqarishining yuqori o‘sish sur’atlarini ta’minlash imkonini bermoqda. 

Jumladan, 2014-yilda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlariga ko‘ra, yalpi ichki mahsulot 8,1 foiz, sanoat ishlab chiqarish hajmi 8,3 foiz, qishloq xo‘jaligi ishlab chiqarishi 6,9 foiz, kapital qurilish 10,9 foiz, chakana savdo aylanmasi hajmi 14,3 foizga o‘sdi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlarning qariyb 70 foizini yuqori qo‘shimcha qiymatga ega bo‘lgan tayyor tovarlar tashkil etdi. 
Umuman, geologiya, yoqilg‘i-energetika kompleksi, kimyo, neft-kimyo va metallurgiya sanoatida ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash bo‘yicha 124 investitsiya loyihasi, shuningdek, xorijiy sarmoyadorlarni jalb etgan holda 48 istiqbolli investitsiya loyihasini amalga oshirish rejalashtirilmoqda. Oziq-ovqat sanoati korxonalari uyushmasi tomonidan zamonaviy sublimitlash, muzlatish va vakuumli qadoqlash texnologiyalari asosida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini saqlash hamda qayta ishlashga qaratilgan qiymati 410 million dollarlik 304 loyihani hayotga tatbiq etish rejalashtirilgan. 2015-2019-yillarda amalga oshiriladigan qiymati 19 milliard 640 million dollarlik 711 yangi loyihaning sarmoyadorlari va moliyalashtirish manbalari belgilab olingan. Qiymati 21 milliard 169 million dollarlik 135 istiqbolli loyihaga esa xorijiy investitsiyalar va kreditlar jalb qilinadi. 
O‘zbekistonda Yengil sanoat
Bugungi kunda tarmoqning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 3,8 foiz, sanoat mahsulotlari hajmida 26,2 foiz, nooziq-ovqat iste’mol tovarlari ishlab chiqarishda 44 foizdan ortiqni tashkil etayapti.Chet el investitsiyalari va texnologiyalarini jalb etish, ishlab chiqarishni modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash, ilg‘or xorij tajribasi asosida kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirish bo‘yicha amalga oshirilayotgan samarali siyosat yuqori ishlab chiqarish ko‘rsatkichlariga erishishga xizmat qilayotgani ta’kidlandi. Buning samarasida tarmoqqa 2,2 milliard dollardan ortiq sarmoya jalb etildi va 180 dan ziyod yirik investitsiya loyihasi amalga oshirildi. Bugungi kunda tarmoq korxonalarida 70 mingdan ziyod kishi mehnat qilmoqda.
Qo‘qon to‘qimachilik kombinati negizida tashkil etilgan “Indorama Qo‘qon tekstil” qo‘shma korxonasi eng muhim loyihalardan biridir. Yiliga 29 ming tonna kalava ishlab chiqarish quvvatiga ega ushbu loyihaning qiymati 110 million dollarni tashkil qiladi. Xorazm viloyatida “ O‘zteks ” korxonalari guruhi tomonidan “Svis Kapital” (Shveysariya) kompaniyasi bilan hamkorlikda tashkil etilgan, umumiy qiymati 50 milliondan ortiq bo‘lgan va yiliga 12 ming tonna kalava ishlab chiqarish quvvatiga ega korxona ham keng ko ‘lamli loyihalardan biridir.Tarmoqqa yuqori samarali zamonaviy texnologiyalarning joriy etilishi mahsulot eksporti hajmini kengaytirish imkonini berayotgani qayd etildi. Mustaqillik yillaridan ushbu ko‘rsatkich 180 marta o‘sib, 2018 yil yakunlariga ko‘ra 1.6 milliard dollar darajasiga yetdi. Holbuki, 1991 yilda bu ko‘rsatkich 7 million dollar edi, xolos. Bugungi kunda mamlakatimizda ishlab chiqarilayotgan yengil sanoat mahsulotlari dunyoning 50 mamlakatiga eksport qilinmoqda.
Bundan tashqari, kompaniya yangi o‘quv yili arafasida mamlakatimiz bo‘ylab maktab yarmarkalarini o‘tkazishda faol ishtirok etmoqda. Ushbu yarmarkalarda yurtimizda ishlab chiqarilgan maktab va sport kiyimlarini xarid qilish mumkin. Kompaniya ma’lumotlariga ko‘ra, mazkur yarmarkalar o‘z samarasini bermoqda.
Xususan, 2012 yil yakunlari bo’yicha 770 ming dona kiyim sotilgan bo’lsa, 2013 yilda bu ko’rsatkich 835 ming, 2018 yilda 1.6 milliontani tashkil etdi. Joriy yilda 2 millionta maktab va sport kiyimini sotish ko‘zda tutilgan.
To‘qimachilik sanoatini yanada rivojlantirish, shuningdek, “O‘zkimyosanoat” aksiyadorlik jamiyati bilan hamkorlikda tikuvchilik va tikuvchilik-trikotaj tarmog‘ini rivojlantirish uchun sintetik tola va ip ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish “O‘zbekengilsanoat” davlat aksiyadorlik kompaniyasining ustuvor yo‘nalishlaridandir.
Turkiyada yengil sanoat
To‘qimachilik sanoati Turkiyada eng rivojlangan tarmoqlardan biridir. Bu tarmoqning davlat sektoridagina emas, xususiy sektorda ham ishlab chiqarish yuksak darajada to‘plangan, yirik milliy xususiy kapitalning o‘rni kuchli. Bu tarmoq mahsulotining katta qismi eksport qilinadi. eng katta ip-gazlama korxonalari Kaysari, Nazilli, Izmir, Malatya va boshqa shaharlarda joylashgan.Qo‘l hunarmandchiligi va gilamdo‘zlik Turkiyada an’anaviy tarmoq hisoblanadi. Yuzlab ustaxonalar va fabrikalar asosan qo‘l mehnati bilan yuqori sifatli gilamlar ishlab chiqaradi. Isparta, Kaysari, Kula, Ushoq ustoxonalarining gilamlari ayniqsa mashhur.
Istambul shaharida sanoatning tarmoq korxonalari – plastmassa, sun’iy tola, o‘g‘it zavodlari barpo etilgan. Adapazari shahrida oziq-ovqat sanoati, rezina va yog‘ochsozlik sanoati rivojlangan. Izmirda oziq-ovqat sanoat korxonalarining ko‘pchiligi joylashgan. Bu yerda lok-bo‘yoq zavod­lari ishlab kelmoqda. Ularning eng kattasi “Durmush yashar” zavodi yiliga 50 ming tonna lok-bo‘yoq ishlab chiqaradi. Bursa shahrida to‘qimachilik, oziq-ovqat va yog‘ochsozlik sanoat tarmoqlari barpo etilgan. Anqara va uning atrofidagi mayda shaharlarda kimyoviy zavodlar, oziq-ovqat sanoat korxonalari ishlab turibdi.
Samsun viloyatida yetishtiriladigan xushbo‘y tamaki navlari Samsun, Istambul va Anqaraning tamaki fabrikalariga yetkazib beriladi. Tama­ki­ning katta qismi eksport qilinadi. O‘rta Turkiya mamlakatda yetishti­ri­ladigan paxtaning 50%ga yaqinini beradi va uning katta qismi mahalliy fabrikalarda, shu jumladan Adana, Mersin va Tarsus to‘qimachilik fab­rika­larida qayta ishlanadi. Adana shaharida oziq-ovqat sanoatining bir qancha o‘nlab tarmog‘i bor. Mersinda oziq-ovqat, to‘qimachilik, kimyo sanoat korxonalari joylashgan.1930-yillarda yosh Turkiya Respublikasi iqtisodiyotini rivojlantirish yo‘lida to‘qimachilik sanoatini birinchi o‘ringa qo‘ydi. Bu maqsad uchun mamlakatda mavjud ko‘pgina to‘qimachilik fabrikalarini birlashtirgan davlat sanoat xoldingi “Syumerbank” tashkil etildi. Jihozlarni moder­ni­zatsiyalash, zamonaviy ishlab chiqarishni yo‘lga qo‘yish, zarur muta­xassislarni tayyorlash vazifasi qo‘yildi. Bo‘lajak yuzlab mutaxassislar to‘qimachilik sanoati rivojlangan mamlakatlarga zamonaviy to‘qimachilik jihozlarida ishlashni o‘rganish uchun tajriba orttirishga jo‘natildi. Davlat tarmoqni butunlay o‘zining homiyligiga oldi.30 yil mobaynida Syumerbank Turkiyaning to‘qimachilik sanoatida davlatning qo‘llab-quvvatlashiga tayangan holda yetakchilik qildi.Ishlab chiqarilgan to‘qimachilik mahsulotlari avvalo ichki bozor ehti­yojlarini qondirib va import o‘rnini bosa olishi maqsadi qo‘yildi.Om­ma­viy to‘qimachilik ishlab chiqarishi va tayyor kiyim-kechaklar savdosi asosan, Istambulda jadallashdi. Dastlab faqat to‘qimachilik mahsulotlari savdosi bilan shug‘illanuvchi mayda va o‘rta firmalar asosida asta-sekin kiyim-kechak­larning ma’lum bir turini yoki boshqa to‘qimachilik mahsulotlarini ishlab chiqarishga ixtisoslashgan to‘qimachilik ishlab chiqarish kompaniyalari o‘sdi. Bu bozorni to‘lishiga imkon berdi, Turkiya 60-yillarning o‘rtalariga kelib tayyor kiyim-kechaklar importidan butunlay voz kechdi.Yana paydo bo‘lgan xususiy to‘qimachilik fabrikalari Izmir, Oydin, Denizli, Bursa, Adanada joylashdi. O‘sha vaqtda Istambul ishlab chiqarish kabi tayyor to‘qimachilik mahsulotlari savdosida ham o‘zining yetakchiligini saqlab qoldi.
70-yillar o‘rtalarida faqat import o‘rnini bosa olishga qaratilgan iqtisodiy siyosat strategiyasi jahon bozorining yangi sharoitlariga javob bera olmay qoldi. 70-yillardagi neft inqirozi iqtisodchilarni mamlakatning xorij valyutasi oqimi bilan ta’minlovchi shunday sanoatning rivojlanishi zaruratiga alohida e’tibor qaratishga majbur qildi.Eksportga mo‘ljallangan iqtisodiy rivojlanish modelini o‘zlashtirish eksport ishlab chiqarishni qidirish imkoniyatlari to‘qimachilik sanoatining butunlay yangi konsepsiyasini shakllanishiga olib keldi.Qisqa vaqt ichida mamlkatda ip yigiruv fabrikalarining soni keskin oshdi, trikotaj va tikuvchilik mahsulotlarini ishlab chiqaruvchi ko‘plab korxonalar paydo bo‘ldi.
Eksportni kengaytirishga yo‘naltirilgan hukumatning samarali choralari bilan birgalikda to‘qimachilik sanoatining xom ashyo va ishlab chiqarish negizini kengayishiga hamda to‘qimachilik tarmog‘ining eksport imkoniyatlarini asta-sekin o‘sishi uchun sharoit yaratdi. Birinchi o‘n yillikda eksportga yo‘naltirilgan siyosat natijasida tayyor kiyimlar eksporti 1980-yilda $130mln. dan 1990-yilda $2,8mld. ga oshishiga yoki 22 marta ko‘payishiga imkon berdi.90-yillar oxirida Turkiyaning to‘qimachilik sanoati mamlakatning butun iqtisodida faxrli sohaga aylandi. To‘qimachilik tarmog‘i mahsu­lot­lari xissasiga sanoat ishlab chiqarish mahsulotlari umumiy hajmining 9%i va qayta ishlovchi sanoat mahsulotlarining 12%i to‘g‘ri keladi. To‘qi­machilik va tayyor kiyimlar ishlab chiqarish umumiy iste’mol mahsulotlari ishlab chiqarishining ⅓ qismini beradi; tarmoqga qayta ishlovchi sanoatda band ishchi kuchining ¼ qismi jalb qilingan.
Turkiya Avtomobil sanoati
Bugungi kunda Turkiya avtomobil sanoati dunyoda 17-o‘rinda, Yevropa va undan tashqarida esa 7-o‘rinda. o'tgan yili tog'ga chiqarilgan - 1,2 million avtomobil. Turkiyada ishlab chiqarilgan avtomobillarning Yevropa bozoridagi ulushi esa 5,6 foizni tashkil etadi.
Turkiya avtomobil sanoatining dinamikasi qanday! 1998-yildan buyon turk avtomobillari ishlab chiqarish 3,5 barobardan ziyod oshdi.
1998 yilda Turkiyada 345 ming dona avtomobil ishlab chiqarilgan bo‘lsa, shundan 240 ming dona avtomobil ishlab chiqarilgan. 2008 yilda Ukrainaga qaraganda kamroq Ammo 2011 yilda - 1 189 131 ta avtomobil, ulardan 639 734 tasi avtomobil. Turkiya avtomobil zavodlari esa bu bilan to‘xtab qolish niyatida emas.
Avtomobil sanoati Turkiyaning yoshi 100 yildan kamroq. Hammasi 1929 yilda, bu yerda birinchi avtomobil yig'ish liniyasi qurilgan paytdan boshlangan. Unda 450 nafar ishchi ishlagan. 1931 yil iyun oyida kunlik hajm 48 ta mashinaga yetdi. Ularga eksport qilindi Sovet Ittifoqi. Bundan tashqari, Turkiyada ular dunyoning boshqa mamlakatlariga qaraganda, mamlakat avtomobilsozlik sanoatini juda kech rivojlana boshlaganiga ishonishadi. Ukraina haqida nima deyish mumkin? 1959 yilda Turkiya yo'lovchi va ishlab chiqarishni boshladi tijorat avtomobillari Ford litsenziyasi ostida. ular hali ham bu erda ozod qilinmoqda.Tajriba to'planishi bilan 1961 yilda turk dizaynidagi birinchi avtomobil paydo bo'ldi. U prototip bo'lib qolgan bo'lsa ham, bu inqilobga teng edi. 1967 yilda esa konveyerda 24 yil davom etgan sof turkiy Anadol avtomobili ishlab chiqarila boshlandi.Ushbu avtomobillarning 130 mingdan ortig'i ishlab chiqarilgan. Aytilishicha, bu model tufayli turk avtomobil ishlab chiqaruvchilari nafaqat tajriba, balki o‘zlariga bo‘lgan ishonchni ham qozongan.Bugungi kunda dunyoning 5 ta yirik avtomobil ishlab chiqaruvchisi Turkiyada o‘z zavodlariga ega. Fiat birinchi bo'lib 1968 yilda kompaniyani ochgan. Uning sherigi, xuddi SSSRdagi kabi, mahalliy Tofas Murat 124 brendi ostida Fiat-124 avtomashinasini litsenziyalangan ishlab chiqarishdan boshlandi. Turklar ham biz kabi Fiat Jiguli bilan jahon avtomobil sanoatiga qo'shila boshladilar. Bunday "klassik" yig'ish liniyasida 1994 yilgacha o'zgartirilgan shaklda davom etdi. Bizning Lada-2107 2011 yilda ishlab chiqarish to'xtatildi. Hozir Fiat zavodi yiliga 400 ming avtomobil ishlab chiqaradi va bu faqat zamonaviy modellar. Aytgancha, Fiat Linea, Doblo bizga Turkiya zavodidan yetkazib beriladi.
Fiatdan keyin Renault 1969 yilda Turkiyada o'z korxonasini ochdi. Hozir yiliga 350 ming dona avtomobil ishlab chiqarmoqda. Ushbu zavoddan ular Ukrainaga etkazib berishadi Renault belgisi.Toyota o'z zavodini 1990 yilda ochgan. Ishlab chiqarish hajmi yiliga 150 ming avtomobil. Ular u erda Corolla ishlab chiqaradilar. 1997 yilda esa ikkita ishlab chiqaruvchi Turkiyada birdaniga Hyundai va Honda korxonalarini ochdi. Hyundai Accent va i20 ni Turkiyada, Honda esa Civic sedanini ishlab chiqaradi. Ularning zavodlarining quvvati yiliga mos ravishda 100 va 50 ming avtomobil ishlab chiqaradi. Garchi biz ishlab chiqaruvchilarimizdan yiliga 120-150 ming donadan kam avtomobil ishlab chiqarish foydasiz ekanligini qayta-qayta eshitgan bo‘lsak-da. Ko'rinishidan, Turkiyada va Honda'da Hyundai (so'zma-so'z va majoziy ma'noda) boshqacha ko'rib chiqiladi. Ammo adolat uchun shuni ta'kidlaymizki, Hyundai Turkiyadagi zavod quvvatini oshirishga qaror qildi va shu maqsadda Turkiyadagi Hyundai Asan Otomotiv Sanayi (HAOS) zavodiga 607 million dollar sarmoya kiritadi va quvvatni yiliga 200 ming donagacha oshiradi.Mamlakat yengil avtomobillari bozorida turk avtomobillarining o‘ziga xos brendlari yo‘q, deyarli barcha avtomobil zavodlari global avtokonsernlar bilan hamkorlikda tuzilgan. Bundan tashqari, G'arb kapitalining ulushi har xil bo'lishi mumkin. Masalan, Ford Otosan korxonasida Amerika konserni bor-yo'g'i 42 foizga egalik qiladi va xuddi shu qism mahalliy moliyaviy-sanoat guruhi, Koc oilasiga biriktirilgan.Turk avtomobil ishlab chiqaruvchilari o'z brendlarini faqat sektorda saqlab qolishga muvaffaq bo'lishdi yuk mashinalari(BMC, Fargo) va avtobuslar (Temsa, Otoyol, Anadolu, Sulton, Karsan va boshqalar). Bundan tashqari, Turkiyada ularning ikkalasi ham Mercedes-Benz, Man, IVECO yoki Isuzu yorlig'ini taqib yurgan bo'lsa ham, deyarli 100% mahalliy ishlab chiqarilgan.
Turkiyaga sarmoyadorlarni jalb qiluvchi omillar orasida katta ichki bozor; do'stona investitsiya qonunlari va liberal bank tizimi. Turkiyada kapitalning mamlakatdan Yevropaga va aksincha harakatlanishida hech qanday to‘siqlar yo‘q, patent qonunlari Yevropa qonunlari bilan uyg‘unlashtirilgan.
Turkiya qonunchiligi erkin savdo qoidalariga mos keladi, Yevropa Ittifoqi bilan bojxona ittifoqi tuzilgan. Turkiyaning yana bir afzalligi qo‘shni bozorlarga yaqin. Investitsion jozibadorlikning muhim omillari texnologiya va tajribaning mavjudligi va ishchi kuchining arzonligidir.Yirik xalqaro o'yinchilar ham Ukraina bozoriga kelish istagida edi. Lekin ular buni qilmadilar. Garchi Turkiyaning ko'plab jozibador omillari mamlakatimizda mavjud. Turkiya avtomobil sanoati rivojlanishining 4 ta asosiy bosqichini shartli ravishda ajratib ko‘rsatish mumkin. Birinchisi, o'tgan asrning 60-yillarida boshlangan, ular import qilingan avtomobillar uchun o'z o'rnini tayyorlash bilan birga ichki bozorni himoya qila boshladilar. 1960-1970 yillarda Turkiyada yig'ish zavodlari qurilib, ularning quvvati oshirildi.1970-1980-yillarda o'zining butlovchi qismlar ishlab chiqarish sanoati rivojlana boshladi.Bu vaqtda butlovchi qismlarni olib kirishda qat'iy tartibga solish o'rnatildi, importga yuqori tariflar va cheklovlar o'rnatildi. Tayyor avtomobillarni olib kirish butunlay taqiqlandi. mahalliy ishlab chiqarishni rag'batlantirish.1981 yilda boshlangan ikkinchi bosqichda turk avtomobil sanoati eksportga e'tibor bera boshladi. 1981-1990 yillarda yangi texnologiyalarni qo'llash tufayli liberallashtirish va salohiyatni yanada oshirish amalga oshirildi. 1991-1995 yillarda Turkiyada ishlab chiqarilgan avtomobillar eksporti boshlandi. Bu davrda Turkiyada import cheklovlari bekor qilindi va eksport subsidiyalari joriy etildi. Erkin iqtisodiy zonalar tashkil etilib, butlovchi qismlar ishlab chiqaruvchilarni soliqlardan ozod qilish boshlandi. Shuningdek, investorlarni uskunalar sotib olishda QQS to‘lashdan ozod qilish.
Uchinchi bosqich 1996 yilda boshlanib, ochiq bozor va erkin raqobatni anglatardi. Bu davrda ishlab chiqarishning to'liq integratsiyasi sodir bo'ldi. Turkiya avtomobil sanoati mahsulotlarining raqobatbardoshligi esa barqaror va global tus oldi. Bu bosqichda Yevropa Ittifoqi bilan erkin savdo shartnomasi imzolandi. Raqobat to'g'risidagi qonunchilik Evropa Ittifoqi standartlariga muvofiq o'zgartirildi.
To‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar to‘g‘risidagi qonun qabul qilindi.Turkiya bugun bo'lgan va 2015 yilgacha davom etadigan to'rtinchi bosqich bu erda imkoniyat bosqichi deb ataladi. Bu AR-GE, dizayn va texnologiyani rivojlantirishni nazarda tutadi. Ushbu bosqichda AR-GE sektori uchun imtiyozlar taqdim etiladi. Shuningdek, davlat yordami bilan kuchli ilmiy-tadqiqot markazlarini yaratish. AUTO-Consulting kompaniyasi muxbiri ana shunday markazlardan biriga tashrif buyurdi.
Hukumat yuqori texnologiyalarni rivojlantirishni rag'batlantiradi. Va hozir Turkiya avtomobil sanoatida yuqori qo'shimcha qiymat keltiradigan segmentni rivojlantirmoqda. Shunday qilib, Turkiyadagi yig'ish zavodlari yaqinida ular dvigatellar va transmissiyalar ishlab chiqarish uchun yangi binolar qurishni boshladilar.Endi Turkiya jahon futbolchilari bilan hamkorlik va hamkorlik strategiyasini qabul qildi. Mamlakatning ochiq iqtisodiyotida esa avtomobilsozlik muhim o‘rinni egallaydi. Bugun turkcha avtomobil bozori shunday ko'rinadi. Mamlakatda ishlab chiqarilgan avtomobillarning umumiy hajmining 69 foizi eksport qilinadi. Qolganlari mamlakat ichkarisida sotiladi. Biroq, shaxsiy avtomobillari Turkiya ichki bozorida - 32%, importda - 68%. Bu hech kimni hayratda qoldirmaydi, chunki Turkiya bozori barcha chiqarilgan modellarni o'zlashtira olmaydi, ayniqsa zavodlar, qoida tariqasida, bitta avtomobil modeliga ixtisoslashganligi sababli.
Avtomobil sanoati - eng yirik eksportchi Turkiya iqtisodiyoti oxirgi olti yil ichida. 2011-yilda bu eksport hajmi 20 milliard dollarga yetdi. Avtomobil butlovchi qismlarini ishlab chiqaruvchilar esa 8,5 milliard dollarlik eksport hajmiga erishdi. Turkiya avtomobil sanoatida hozir 250 ming kishi ishlaydi. Bu yerga avtomobil sotuvchi va xizmat ko‘rsatuvchilarni ham qo‘shsangiz, bu ko‘rsatkich 1,2 million kishigacha oshadi. Xalqaro brendlarning bir nechta modellari faqat Turkiyada ishlab chiqariladi va boshqa mamlakatlarga eksport qilinadi.
Masalan, Ford Cargo yuk mashinalari Yevropa, Osiyo va Afrika bozorlari uchun faqat Turkiyada ishlab chiqariladi.Turkiya avtomobil sanoatining yaqin kelajakdagi uzoq muddatli maqsadlari orasida yiliga 2 million dona avtomobil ishlab chiqarish, shundan 1,5 millionini eksport qilish ham bor. Avtomobil sanoatida band bo'lgan ishchilar sonini 600 ming kishiga yetkazish rejalashtirilgan. 2020 yilga borib Turkiya buyuk avtomobil kuchiga aylanish va 4 million avtomobil ishlab chiqarishni rejalashtirgan, shundan 3 millioni eksport qilinadi. Aynan shu maqsadda Turkiya avtomobil sanoatini rivojlantirish strategiyasi qabul qilindi. Biz Moskva va Moskva viloyatida foydali xizmatni taklif qilamiz. Shinalarni o'rnatishni joyida buyurtma qiling va bizning ustalarimiz sizning uyingizga, garajingizga, kompaniyangizga yoki to'g'ridan-to'g'ri yo'lda kelishadi!
O‘zbekiston avtomobil sanoati

Prezidentning 2021−2023 yillarga mo‘ljallangan Investitsiya dasturini amalga oshirish bo‘yicha qaroriga ko‘ra, mamlakatda 7 ta kompaniya tomonidan avtomobil ishlab chiqarilishi ko‘zda tutilgan.