Kirish Dissertatsiya mavzusining asoslanishi va uning dolzarbliligi

3.2.1-jadval.
Yosh volebolchilarning jismoniy rivojlanishida tajriba va nazorat guruhlari antropometrik ko‘rsatkichlarining qiyosi statistik tahlili

T/R	Antropometrik ko‘rsatki chlar	Jinsi	Tajriba guruxi			Nazorat guruxi
			P	Tajribadan oldin	Tajribadan keyin	P	Tajribadan oldin	Tajribadan keyin
				x	x		x	x
1	Gavda uzunligi (sm)	O‘	15	131,6	134,9	15	132,0	135,1
		Q	15	132,5±0,24	136,1±0,26	15	133,8±0,33	137,0±0,36
2	Gavda og‘irligi (kg)	O‘	15	30,6±0,34	34,0±0.40	15	30,1±0,40	33,7±0,44
		Q	15	30,9±0,41	34,4±0,46	15	30,8±0,46	34,6±0,50
3	Ko‘krak qafasining kengligi (sm)	O‘	15	60,2±0,30	63,6±0,41	15	60,5±0,34	63,7±0,48
		Q	15	60,1±0,34	63,8±0,35	15	60,4±0,28	63,7±0,34
4	O‘pkaning tiriklik sig‘imi (ml)	O‘	15	1565±15,15	1620±15,46	15	1560±15,84	1605±15,84
		Q	15	1580±15,18	1630±15,44	15	1565±15,80	1610±15,88
5	Qo‘l panja o‘ng kuchi (kg) chap	O‘	15	17,0±0,24	19,5±0,28	15	17,1±0,25	19,3±0,30
		Q	15	15,6±0,26	17,7±0,28	15	16,0±0,21	18,0±0,24
		O‘	15	15,8±0,21	17,8±0,30	15	16,0±0,26	17,9±0,28
		Q	15	14,9±0,16	16,7±0,25	15	14,0±0,23	15,6±0,27

3.2.2-jadval.
Yosh volebolchilarning jismoniy tayyorgarlik ko‘rsatkichlarining qiyosiy statistik tahlili

T/R	Testlar	Jinsi	Tajriba guruhi			Nazorat guruhi
			P	Tajribadan oldin	Tajribadan keyin	P	Tajribadan oldin	Tajribadan keyin
				x	x±m		x±m	x±m
1	30 metrga yugurish (soniya)	O‘	16	6,9	5,9±0,36	15	6,8±0,40	6,0±0,29
		Q	16	7,0±0,45	6,2±0,46	18	6,9±0,41	6,3±0,45
2	4 x 10 m.ga mokisimon yugurish (soniya)	O‘	16	12,6±0,41	11,6±0,43	15	12,4±0,44	11,6±0,48
		Q	16	12,9±0,40	11,8±0,45	18	12,7±0,41	12,3±0,46
3	Turgan joyidan uzunlikka sakrash (sm)	O‘	16	105,1±0,18	121,8±0,20	15	108,2±0,21	123,4±0,22
		Q	16	103,1±0,21	117,3±0,23	18	102,0±0,26	114,2±0,29
4	Oyoqari orasini 30 sm ochib erga o‘tirgan holda tizzalarini bukmasdan oldinga engashish (sm)	O‘	16	4,6±0,46	7,4±0,58	15	4,5±0,40	6,8±0,44
		Q	16	4,7±0,34	7,7±0,44	18	4,6±0,39	7,1±0,38
5	Bir daqiqa davomida davdani bukib yozish (marta)	O‘	16	20,0±0,42	24,0±0,45	15	19,0±0,43	22,0±0,45
		Q	16	19,0±0,44	23,0±0,46	18	20,0±0,47	22,0±0,50

XULOSA
Men tanlagan mavzu bo‘yicha quyidagi natijalarni xulosa qilish mumkin:
1. O‘yinlar asosida o‘tkazilgan darslar vaqtincha o‘quv darslarini egallab olish emas, balki darsga qiziqishni oshiradi.
2. Berilgan uslubiyot buyicha sharoitlarga amal qilish texnik – taktik tayyorgarlikni oshirish muxim masalani ochishga undaydi.
3. Guruxni jismoniy sifatlarini rivojlanishi bo‘yicha berilgan uslibiyot qolgan guruhdan tayyorlanayotgan shug‘ullanuvchilarga ham bir xil tasir etishni ko‘rsatadi.
4. Voleybolga o‘rgatish faoliyatini oshirish uchun uy vazifasini ko‘proq mashqlar bilan yuklanishi lozim.
Texnik-taktik usullarni mustahkamlash va takomillashtirishda voleybol darslarida uy vazifasi sifatida shug‘unlanuvchilarida zarur bo‘lgan jismoniy sifatlarni rivojlanish kompleks mashqlari tavsiya qilinadi . Uy vazifasini bajarilgan va harakatli oyinlar yordamida tekshiriladi.
Bunda berilgan butun darslarni o‘yin asosida o‘tkazish texnologiyasi darsni o‘rgatish formasi maktab jismoniy tarbiyasi faolligini oshirishda qo‘llanilmagan zahiralarini ochib berishga yo‘naltirilgan.
Quydagi hulosalarga kelib chiqqan holda shuni ma`lum qilish mumkinki, voleybolga orgatish darslarida maktab dasturi bilan adabiyotlarda ko‘rsatilgan uslubiyotlar majmuasi o‘zaro birbiriga bog‘liqligi hamda anashu uslubiyot shug‘ullanuvchilarda jismoniy sifatlari rivojlanishida asosiy omin hisoblanadi.

Amaliy tavsiyalar

Quyidagilar ishlab chiqildi va murabbiylar hamda jismoniy tarbiya o‘qituvchilari faoliyatida amaliy foydalanishga tavsiya etildi:
1. Boshlang‘ich o‘rgatish davrida sport tayyorgarligi mazmuni xususan jismoniy sifatlarini rivojlantirishga (tizimli, koordinasion qobiliyati, epchilligi va boshqalar) shu jumladan, voleybol o‘yini texnikasi asoslarini egallashga qaratilgan maxsus jismoniy sifatlari va qobiliyatlarini tarbiyalashga yordam beruvchi vositalardan foydalanishdan iborat bo‘lishi kerak. Mana shu masalalarni hal etish uchun jismoniy mashqlar bilan bir qatorda harakatli o‘yinlardan voleybol sport turiga tayyorgarlik sifatida foydalanish tavsiya etiladi.
- bolalarni voleybol seksiyalariga tanlashda, ularning sport o‘yinlari faoliyatiga mavjud qobiliyatlarini aniqlash va baholashga imkon beruvchi, harakatli o‘yinlarini voleybol xususiyatlariga moslashtirish;
- 11-12 yoshli o‘g‘il bolalar va qiz bolalar o‘yin imkoniyatlarini (mahoratlashtirish) test sinovlaridan o‘tkazish natijalarini baholash jadvali;
- mazmuni bo‘yicha voleybol o‘yini elementlari tuzulishiga yaqin bo‘lgan va ulardan yosh voleybolchilarni tayyorlashda maqsadga muvofiq foydalanishga imkon beruvchi xalq harakatli o‘yinlarini turlarga ajratish;
- yosh voleybolchilar jismoniy va texnik-taktik tayyorgarligini samarali takomillashtirishga yordam beruvchi moslashtirilgan xalq harakatli o‘yinlaridan differensiyali foydalanish metodikasi tadbiq etiladi.
- tadqiqot guruhi o‘g‘il bolalarida - 11,3; 8,3 va 30,6 foizga past bo‘ldi.


Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.

1. 
   O‘zbekiston Respublikasining “Jismoniy tarbiya va sport to‘g‘risida”gi Qonuni. (2015. 4.09) Xalq so‘zi- Toshkent, 2015.5-sentabr.
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo‘yicha harakatlar strategiyasi to‘g‘risida”gi Farmoni. – Toshkent: “Adolat”, 2017. -112 b.
   
3. 
   O‘zbekistan Respublikasi Prezidentining 2017 yil 3 iyundagi “Jismoniy tarbiya va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora- tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ- 3031-sonli Qarori.
   
4. 
   O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2018 yil 18 dekabrdagi “Yuqumli bo‘lmagan kasalliklar profilaktikasi, sog‘lom turmush tarzini qo‘llab-quvvatlash va aholining jismoniy faolligi darajasini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-4063-son qarori
   
5. 
   Mirziyoev Sh. Erkin va faravon demokratik O‘zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. “O‘zbekiston” NMIU, 2016 y.
   
6. 
   Mirziyoev Sh. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta’minlash – yurt taraqqiyoti va xalq faravonligining garovi. “O‘zbekiston” NMIU, 2016 y.
   
7. 
   Karimov I.A. Yuksak ma’naviyat-yengilmas kuch. –T.: “Maъnaviyat”,2008.-176 b.
   
8. 
   Abdullaev A., Xonkeldiev Sh. Jismoniy tarbiya nazariyasi va metodikasi. Farg‘ona 2001.
   
9. 
   Ayrapetyants L.R. Voleybolning rasmiy qoidalari. -T.: 2002.
   
10. 
    Ayrapetyants L.R. Voleybol. -T.: Zar qalam, 2006. -24 s.
    
11. 
    Ayrapetyants L.R., Po‘latov A.A., Isroilov SH.X. Voleybol. //Oliy o‘quv yurtlari umumiy kurs talabalari uchun o‘quv qo‘llanma. –T.:2009. -77 b.
    
12. 
    Ayrapetyants L.R., Pulatov A.A. Voleybol nazariyasi va uslubiyati. Jismoniy tarbiya institutlari va Oliy pedagogika bilim yurtlari uchun darslik. 2011. 80-91 b.
    
13. 
    Ayrapetyants L.R., Po‘latov A.A. Voleybol nazariyasi va uslubiyoti. –T.: Fan va texnologiyalar, 2012. -212 b.
    
14. 
    Jeleznyak Yu.D., Ivoylov A.V. Voleybol. -M.: Fis, 1991.
    
15. 
    Jeleznyak Yu.D. i drugie. Massoviy voleybol. –T.: Ibn Sino, 1994.-144 s.
    
16. 
    Ivanova V.I. Osnov matematicheskiy statistiki. – M.: Fis, 1990.
    
17. 
    Isroilov Sh.X. Voleybol. //Olimpiya zahiralari o‘quvchilari uchun o‘quv qo‘llanma. –T.: Tasvir, 2008. -144 b.
    
18. 
    Kurbonova M. 500 mashq va haraktli o‘yinlar 2-qism –T.: 1999
    
19. 
    Kleshev Yu.N., Ayrapet’yants L.R., Patkin V.L. Voleybol. –T.: Ibn Sino, 1995.
    
20. 
    Nasimov R. Yosh voleybolchilarni jismoniy rivojlanishini, jismoniy texnik va taktik tayorgarligini aniqash usullari. –T.: 1995
    
21. 
    Po‘latov A.A. Voleybol –T.: 1997
    
22. 
    Po‘latov A.A., Isroilov Sh.X. Voleybol nazariyasi va uslubiyoti. //o‘quv qo‘llanma. –T.: 2007. -148 b.
    
23. 
    Po‘latov A.A. Yosh voleybolchilar tezkor kuch sifatlarini shakllantirish uslubiyoti. //o‘quv qo‘llanma. –T.: 2008. -38 b.
    
24. 
    Po‘latov A.A., Kurbanova M.A., Nadjimov F.F. Voleybol turi bo‘yicha ta’lim muassasalarida sport to‘garak mashg‘ulotlarini tashkil etish yuzasidan o‘quv dasturi va metodik tavsiyalar. – T.: “Extremum press”, 2017. -136 b.
    
25. 
    Sodiqov K., Aripova S.H., Shahmurova G.A., «Yosh fiziologiyasi va gigiyena». «Yangi asr avlodi», 2009-yil.
    
26. 
    Xo‘jayev F. Voleybol. Uslubiy qo‘llanma. – T.: “Tafakkur”, 2015. -96 b.
    
27. 
    Xolmirzayev E.J. Sport o‘yinlari va o‘qitish metodikasi. –T.: 2011.-243 b.
    
28. 
    Internet saytlari:
    

a)www.pedagog.uz.
b) www. djti.uz