Kredit shartnomasi bo‘yicha bir taraf — bank yoki boshqa kredit tashkiloti (kreditor) ikkinchi tarafga (qarz oluvchiga) shartnomada nazarda tutilgan miqdorda va shartlar asosida pul mablag‘lari (kredit) berish, qarz oluvchi esa olingan pul summasini qaytarish va uning uchun foizlar to‘lash majburiyatini oladi.
Kredit shartnomasi bo‘yicha bir taraf — bank yoki boshqa kredit tashkiloti (kreditor) ikkinchi tarafga (qarz oluvchiga) shartnomada nazarda tutilgan miqdorda va shartlar asosida pul mablag‘lari (kredit) berish, qarz oluvchi esa olingan pul summasini qaytarish va uning uchun foizlar to‘lash majburiyatini oladi.
Qonunchilikka muvofiq kredit tashkilotlari bo‘lmagan tijorat tashkilotlarining kreditlashni amalga oshirishiga yo‘l qo‘yilgan hollarda kredit shartnomasi to‘g‘risidagi qoidalar bunday tijorat tashkilotlari amalga oshiradigan kreditlash munosabatlariga nisbatan qo‘llanadi
Kredit shartnomasining shakli Kredit shartnomasi yozma shaklda tuzilishi shart.
Yozma shaklga rioya qilmaslik kredit shartnomasining haqiqiy bo‘lmasligiga olib keladi. Bunday shartnoma o‘z-o‘zidan haqiqiy bo‘lmaydi.
Kredit berish yoki olishdan bosh tortish Kreditor qarz oluvchini to‘lovga qobiliyatsiz deb hisoblasa, qarz oluvchi kreditni ta’minlash majburiyatlarini bajarmasa, shartnomada nazarda tutilgan kreditdan aniq maqsadda foydalanish majburiyatini buzsa, shuningdek shartnomada nazarda tutilgan boshqa hollarda qarz oluvchiga kredit shartnomasida nazarda tutilgan kreditni berishdan butunlay yoki qisman bosh tortishga haqli.
Ashyolarni kreditga berish shartnomasi Taraflar bir tarafning kredit shartnomasi shartlari asosida turga xos alomatlari bilan belgilangan ashyolarni ikkinchi tarafga berish majburiyatini nazarda tutuvchi shartnomani tuzishlari mumkin
Ashyolarni kreditga berish to‘g‘risidagi shartnomada boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, shartnomaning berilayotgan ashyolarning miqdori, assortimenti, to‘liqligi, sifati, idishi va (yoki) o‘ralishi haqidagi shartlari tovarlarni oldi-sotdi shartnomasi to‘g‘risidagi qoidalarga muvofiq bajarilishi shart
Tijorat krediti Bajarilishi uchun pul summalarini yoki turga xos alomatlari bilan belgilanadigan boshqa ashyolarni ikkinchi tarafga mulk qilib topshirish talab qilinadigan shartnomalarda, agar qonunchilikda boshqa hol belgilab qo‘yilgan bo‘lmasa, kredit berish, shu jumladan bo‘nak, oldindan haq to‘lash, tovarlarga, ishlar yoki xizmatlarga haq to‘lashni kechiktirish va bo‘lib-bo‘lib to‘lash shaklida kredit berish (tijorat krediti) nazarda tutilishi mumkin.
Tegishli majburiyat bayon qilingan shartnoma to‘g‘risidagi qoidalarda boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa va u mazkur majburiyatning mohiyatiga zid kelmasa, tijorat kreditiga nisbatan tegishli suratda ushbu bobning qoidalari qo‘llanadi
Garov – bu qarzdor va kreditor (bank) o‘rtasidagi majburiyatlarni ta’minlash usuli.
Qarzdor garov bilan ta’minlangan majburiyatni bajarmagan yoki lozim darajada bajarmagan taqdirda kreditor (garovga oluvchi) bu majburiyat bo‘yicha garovga qo‘yilgan mol-mulkning qiymatidan boshqa kreditorlarga qaraganda imtiyozli suratda qanoatlantirilishiga haqli.
Garov sifatida ko‘chmas mulk(uy, kvartira, savdo do‘koni), ko‘char mulk(avtomobil, uskunalar) va boshqa yuqori likvidli aktivlar (qimmatli qog‘ozlar, zargarlik buyumlari) bo‘lishi mumkin.
Garovga qo‘yilgan mulk asosiy qarz qiymatini qoplashi kerak. Agar garovga qo‘yilgan mulk qiymati yetarli bo‘lmasa, qo‘shimcha garov ta’minoti taqdim etiladi.
KREDITNING GAROV TA`MINOTI
Garov zakalat, ipoteka, shuningdek huquq garovi tarzida bo‘lishi mumkin.
Garovga qo‘yilgan mol-mulk garovga qo‘yuvchidan garovga oluvchi ixtiyoriga beriladigan garov – zakalat deb e’tirof etiladi. Garov narsasi sifatida ko‘chmas mulk qo‘yilsa ipoteka hisoblanadi.
Garovga topshirilgan mol-mulk qarzdorga va boshqa shaxsga tegishli bo‘lishi ham mumkin.
Qarz oluvchining yagona turar joyi hisoblanadigan uy-joy banklar tomonidan garov sifatida qabul qilinmaydi, bundan ipoteka krediti mustasno.
Kredit bo‘yicha hisoblangan foizlar va asosiy qarzlar bank va qarz oluvchi tomonidan imzolangan kredit shartnomasiga ilova qilingan jadvalga muvofiq amalga oshiriladi.
Foizlarni to‘lash va kreditni qaytarish quyidagi manbalar hisobidan amalga oshirilishi mumkin:
ish haqi, pensiya va boshqa daromadlar hisobidan pul mablag‘larini pul ko‘chirish yo‘li bilan o‘tkazish;
bank kassasiga naqd pul mablag‘larini kiritish;
mablag‘larni naqd pulsiz shaklda bankdagi omonatlar qo‘yilgan hisobvaraqlardan o‘tkazish;
bank plastik kartalaridan naqd pulsiz to‘lovlar;
qarz oluvchining (qarzdorlarning) ish beruvchisi tomonidan pul mablag‘larini o‘tkazish;
qonun bilan taqiqlanmagan boshqa manbalar hisobidan.
Qarz oluvchilar to‘lovni muddatidan oldin to‘lashga haqli.
KREDITNI QAYTARMASLIK OQIBATLATI Foiz va asosiy qarzni to‘lashning har bir kechiktirilgan kuni uchun bank penya hisoblaydi. Agar qarzdor kreditni qaytarish majburiyatlarini bajarmasa, bank qarzdorga garovga qo‘yiladigan mulkka majburiy undiruvni qaratish tartibi boshlangani haqida xabar beradi
