Kurs ishi mavzu: arab tili harf so’z turkumining


«Илла» («лекин», «бошқа»)нинг мустасноси



Download 302,12 Kb.
Pdf ko'rish
bet5/5
Sana07.04.2022
Hajmi302,12 Kb.
#534345
1   2   3   4   5
Bog'liq
UROLOV ISLOM ABDIMAJITOVCHNING

«Илла» («лекин», «бошқа»)нинг мустасноси
Мустасно

ﻷا
дан кейин келиб,
ّﻻا
нинг олдидаги жумла 
маъносининг хилофини билдирган исмдир.
بﺎﺘﻜﻟا ﻦﻣ ةﺬﻣﻼﺘﻟا جﺮﺧ اﺪﯾﺮﻓ
ّﻻا
дегандаги 
اﺪﯾﺮﻓ
каби. Бунда 
ّﻻا
нинг олдидаги 
بﺎﺘﻜﻟا ﻦﻣ ةﺬﻣﻼﺘﻟا جﺮﺧ


жумласи, 
ў увчиларнинг 
мактабдан 
чи
анликларини 
англатади. Энди бунинг ортидан 
ﺪﯾﺮﻓ ّﻻا
ا
десак, бош алар чи иб, 
Фариднинг чи магани билинади. Бу ерда 
ّﻻا
сўнгидан келган 
ﺪﯾﺮﻓ
ا
калимаси 
ّﻻا
нинг олдидаги жумла маъносининг хилофини 
англатяпти. Шунинг учун
ﺪﯾﺮﻓ
ا
мустасно бўлади. 
ّﻻا
дан кейин зикр этилган исм «мустасно», деб айтилади
дедик. 
ّﻻا
нинг олдидаги сўз яъни унга 
араб сўзланган исм эса 
«мустасно минъ», дейилади. 
Масалан, ю оридаги 
ةﺬﻣﻼﺘﻟا
«мустасно минъ»дир. Чунки чи иш 
унга 
араб сўзланган. Чи увчи кишилар ў увчилар бўлган. 
Масалан: 
ﺔﻗرو ﻻا بﺎﺘﻜﻟا ﺪﻤﺤﻣ ﻆﻔﺣ
десак, бунда мустасно минъ 
بﺎﺘﻜﻟا
бўлади. 
Чунки ёдлаш унга 
араб сўзланган. Ана шу ёдланган 
ﺔﻗرو
эса 
мустасно бўлади, негаки у ёдланмай олган. 
Мустасно минъ баъзи ва т зикр этилади, баъзи ва тда эса 
зикр этилмайди. Масалан, 
ﺪﻟﺎﺧ ﻻإ ﺪﻬﺘﺟإ ﺎﻣ
u деганда, мустасно минъ 
зикр этилмаган. 
Мустасно минъ зикр этилган каломга «том», дейилади. Зикр 
этилмаганига «но ис», дейилади. 
ﻻا
нинг олдидаги жумлада нафийни (инкорни) англатадиган бирор 
нарса бўлса, унга «манфий», дейилади. Нафийни англатадиган 
нарса бўлмаса, «мусбат», дейилади. 
Масалан
ﺪﻟﺎﺧ ﻻا بﺎﺘﻜﻟا ﻦﻣ ةﺬﻣﻼﺘﻟا جﺮﺧ
ا
мисолида, калом мусбат бўлган. 
ﺪﻟﺎﺧ ﻻا بﺎﺘﻜﻟا ﻦﻣ ةﺬﻣﻼﺘﻟا جﺮﺧ ﺎﻣ
ا
мисолида калом манфий бўлган. 
Мустасно калом том ва мусбат бўлганда, мансуб бўлади. Бош а 
ва тларда ўрнига 
араб марфуъ, мансуб, мажрур бўлиши 


мумкин. 
So’nggi «Ism va fe’llarni o’zgarishga uchratmaydigan xarflar» nomli 
sakkizinchi faslda ism yoki fe’lga ta’sirsiz bo’lgan o’n to’kkizta yuklama va 
boglovchilar keltirilgan bo’lib, ular kuyidagilardir 
: ﻮﻟ...ل, ﻮﻟ ﻻ...ل , ﺪﻗ , س, فﻮﺳ , ّﻼﻛ , ﻞﻫ, مأ , أ, ﻢﻌﻧ , ﻞﺟأ , ﻰﻠﺑ, ْيإ, inkor javoblarda 
ko’llaniluvchi - ﻻ 
yuklamasi , xamda ْيأ , ﺎّﻣإ...و ﺎّﻣإ , ﺎّﻣأ...ف , أ ﻻ , أ ﺎﻣ lar. 
Maxmud Zamaxshariyning «Mukaddamatu-l-adab» asarida jami etmish bitta 
yuklama, ko’makchi va boglovchilar xakida ma’lumot uchratamiz. Shuni aytib 
o’tish joizki, «Mukaddamatu-l-adab»ning xarflarga bagishlangan kismi juda 
muxtasar va mukammal tarzda, xarflarga xech bir sharx berilmagan xolda 
yozilgandir. 
Xulosa kilib shuni aytish mumkinki, til doimo rivojlanib boradi.U rivojlanishdan 
to’xtamaydi. Mumtoz naxvshunos olimimiz Maxmud Zamaxshariy xarflar 
turkumini mana shunday o’ziga xos va betakror tarzda tasnif kilganlarining guvoxi 
bo’ldik. Xarflarni xech bir arab tiliga oid darslikda Zamaxshariyning asarida 
berilgani kabi bir joyga jamlangan xolda tasniflanmaganligini aytib o’tish joizdir. 

Download 302,12 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish