Kurs ishi Mavzu: “Bashoratlash va vaqt qatorlari. Bashoratlash masalasini yechish” Bajardi

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
MIRZO ULUG’BEK NOMIDAGI O’ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
Amaliy matematika va intellektual texnologiyalar fakulteti

Big data va ma’lumotlar tahlili fanidan
Kurs ishi

Mavzu: “Bashoratlash va vaqt qatorlari. Bashoratlash masalasini yechish”

Bajardi: ATMDT 19-02 guruh talabasi Farmonov Hamidillo

Toshkent 2022

Reja:

1. 
   Bashoratlash va vaqt qatorlari
   
2. 
   Vaqt qatorining additiv modelini qurish
   
3. 
   Multiplikativ modelni qurish
   

Bashoratlash va vaqt qatorlari
Vaqt qatori- sonli ketma- ketlik bo‘lib, uning elementlari vaqtga bog‘liq jarayonning qiymatlaridan iborat. Ular vaqtning ketma- ket, ko‘p hollarda teng oraliqdan iborat qiymatlarida o‘lchangan. Odatda, vaqt qatorni tashkil etuvchi sonlar vaqt qatorning elementlari, vaqtning nomeriga mos holda belgilanadi. (misol uchun, va hokazolar) Shunday qilib, vaqt qatorlarda elementlarning berilish tartibi juda muhim. Iqtisodiyotda vaqt qatorlarga misol tariqasida qimmatli qog‘ozlarning har kungi bahosi, valyuta kursi, haftalik va oylik savdo miqdorlari, yillik ishlab chiqarish hajmi va boshqalarni ko‘rish mumkin.
Doimo ta’sir etuvchi faktorlarni silliq o‘zgarishini ifodalovchi komponenta trend deb ataladi. Huquqshunoslikda bunday faktorlarga misol qilib quyidagilarni olish mumkin:
-jinoyat ko‘rsatkichlarining aholi farovon turmush tarziga qarab o‘zgarishi;
- texnologik va iqtisodiy rivojlanish;
-malakali huquqshunoslarga bo‘lgan talabning o‘sishi.
Eng oddiy -chiziqli model
polinomial: odatda polinom darajasi _bo‘ladi.
ko‘rsatkichli: . Bu model ko‘p hollarda doimo o‘sish xususiyatiga ega bo‘lgan masalalarda ishlatiladi.
logistik: _.
Gompers:
Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, odatda huquqiy jarayonlarni o‘zgarmas komponenta bilan ifodalash qulaydir.
to‘plamda aniqlangan, ning funksiyasi bo‘lib, har bir da tasodifiy miqdor bo‘lsa, tasodifiy jarayon deb ataladi. Tasodifiy jarayonlar o‘zlarining chekli o‘lchovli taqsimotlari bilan to‘laligicha aniqlanadi. Tasodifiy jarayonlarning sonli xarakteristikalari xuddi tasodifiy miqdorlarniki kabi aniqlanadi.
Tasodifiy jarayonlarning sonli xarakteristikalari:
Matematik kutilma :

X(t) tasodifiy jarayonining kovariatsiya funksiyasi:

Dispersiya: .
Standart chetlanish: .
Korrelyasion funksiya .