Lok-bo‘yoq materiallar tayanch iboralar

Pigmentlar va to‘ldirgichlar

Pigmentlar bo‘yoq tarkiblariga rang berish, fizik-mexanik xossalarini yaxshilash, atmosfera va korroziya muhitiga bardosh- liligini oshirish maqsadida qo‘shiladi. Pigmentlar suvda, moyda va boshqa erituvchilarda erimaydigan quruq kukunlardir. Ular bo‘yoq tarkiblarga rang berishdan tashqari to‘ldirgich vazifasini o‘taydi. Pigmentlar kelib chiqishiga ko‘ra mineral va organik, olinishiga nisbatan tabiiy va sun’iy klasslarga bo‘linadi (12.2-jadval).

Tabiiy mineral pigmentlar tog‘ jinslarini, tuzlarni kukunlab, elab olinadi. Sun’iy mineral pigmentlar mineral xomashyoga termik ishlov berib tayyorlanadi (kuydirilgan oxra, umbra) yoki metall oksidlari asosida olinadi (ruxli belila, titanli belila va boshq).
12.2-jadval
Pigmentlarning hosil bo‘lish tabiatiga ko‘ra klassifikatsiyasi

Pigmentlar
Mineralli		Organik	Metall kukunli
Tabbiy	Sun’iy
Bo‘r Ohak Kaolin Oxra Mumiyo Umbra Temirli surik Marganets perikisi Grafit	Ruxli belila Òitanli belila Qo‘rg‘oshinli belila Quruq litopon Ruxli kron Kuydirilgan umbra Saja Ruxli yashilrang Xrom oksidi Lazur	Sariq pigment Och qizil pigment Qizil pigment Havo rang pigment Òabiiy kinovar	Aluminiy pudrasi (upasi) Ruxchangi Oltin rangli bronza

Hozirgi kunda oq pigmentlar ichida titan dioksidi belilasi zararsizligi va xususiyatlarining noyobligi bilan ajralib turadi. Lito- pon va ruxli belila bo‘yoq tarkiblari tayyorlashda keng miqyosda ishlatiladi. Pigmentlar odatdagi kukun holatidan tashqari kon- sentrlangan pasta, emulsiya, mikrokapsula ko‘rinishida olinadi.
Qo‘rg‘oshinli belila asosida bo‘yoq tarkiblarini turarjoy, ma’- muriy, maishiy binolarda ishlatish maqsadga muvofiq emas.
Pigmentlarning dispersligi, yopuvchanligi, ranglash kuchi, nurga chidamliligi, moy sig‘imi, atmosfera va ishqor muhitiga bardoshliligi asosiy xossalarini va ishlatilish sohalarini belgilaydi.