Мактабдаги тарбиявий ишлар тизимида синф раҳбарининг фаолияти, ташкил этиш методикаси

* Mehnat taqsimotini to‘g‘ri tashkil etish va har tomonlama mehnat jarayonidagi hamkorlikni oshirish;
* Ishchilarning kasbiy-malakali tarkibini tashkil etish;
* Mehnat jarayonlarini mehnatning ratsional usullarini ishlab chiqish va uni tadbiq etish asosida takomillashtirish;
* Ish o‘rinlariga xizmat ko‘rsatishni yaxshilash;
* Jamoaviy ishlashning samarali shakllarini joriy qilish, ko‘p agregatli xizmatni rivojlantirish;
* Mehnatni me’yorlashni mehnat sarfni pasaytirish va uskunalar ishini nisbatan ratsionallashtirish, rezervlaridan foydalanish asosida takomillashtirish;
* Sistematik ishlab chiqarish instruktajlarni yo’lga qo‘yish, mehnatning ilg‘or usullarini joriy qilish;
* Ishlab chiqarishni sanitariya-gigiyena, psixo-fiziologik talablar va mehnat xavfsizligi qoidalari asosida tashkil etish, ishlashning ratsional grafigini qo‘llash.
Ushbu tamoyillarining amalda qo‘llanilishi quyidagilarga olib keladi;
* Mehnat unumdorligi oshadi;
*Mehnat sharoitining sanitariya-gigiyena va psixo-fiziologik holatlari yaxshilanadi;
* Mehnatga qiziqish ortadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida ishchilarni jalb qilish o‘quv yurtlari bilan doimo aloqada bo‘lishni, ishga qabul qilishda test va suhbatlashish tizimini qo‘llashni, ularga nisbatan sinov muddati belgilashni talab qiladi. Korxonaga kadrlarni jalb qilishning asosiy manbai turli yo‘nalishdagi o‘quv yurtlari, mehnat birjalari hisoblanadi. Ishchilarni joylashtirish va ular o‘rtasida vazifalarni taqsimlash mehnat taqsimoti tizimiga asoslanadi.
Mehnat taqsimotining quyidagi shakllari nisbatan keng tarqalgan:
* Texnologik jarayon bo‘yicha kasbi va ixtisosligi;
* Operatsiya bo‘yicha texnologik jarayonlarning alohida ko‘rinishdagi turlari;
* Bajarilayotgan ishning funksiyasi bo‘yicha asosiy, yordamchi, maxsus;
* Ishchilar malakasi.
Korxonadagi ishchilarning makon va zamondagi harakati O‘zbekiston Respublikasi Makroiqtisodiyot va Statistika vazirligining 1998-yilgi 26-oktyabrdagi 33-raqamli qarori bilan tasdiqlangan «Ishchilar ish haqi statistikasi bo‘yicha instruksiya» bilan tartibga solinadi va hisobi olib soni va boriladi.
Kadrlarni ishga olishda mehnat kelishuvi yoki shartnoma asosiy o‘rin egallaydi. Bu ish beruvchi va ishga yollanuvchi o‘rtasidagi rozilikni bildiradi. Mehnat shartnomasida mehnat vazifasi, ish o‘rni, majburiyatlar, malakasi, mutaxassisligi, vazifalari, ish haqi miqdori va ishning boshlanishi vaqti kabilar kelishib olinadi.
Mehnat shartnomasidan farqli ravishda, pudrat shartnomasi korxona topshirig‘iga ko‘ra ishni bajarishini bildiradi. Korxonalarda ishlovchilar ikki kategoriyaga bo‘linadi: