Ma’ruza : Fizika predmenti. Moddiy nuqta kinematikasi va dinamikasi. Saqlanish qonunlari. Rejasi

c.Moddiy nuqta kinematikasi

Moddiy nuqtaning to’g’ri chiziq bo’ylab harakatini kuzataylik (2-rasm).





1.2- rasm. Moddiy nuqtaning 0X o’qi bo’yicha to’g’ri chiziqli harakati

Slope=instantaneousvelocity

-urinma= oniy tezlikdir

WhiletheaveragevelocityisgivenoversomefinitetimeintervalO’rtachatezlikvaqtningoxirgiintervaligamoskeladi

To’g’ri chiziq 0X koordinata o’qi bo’ylab joylashgan, deb hisoblaymiz. Moddiy nuqta holati quyidagi ifoda bilan belgilanadi:

x =x(t)

Belgilangan t vaqtda moddiy nuqta koordinatasi x₁=x(t) bo’lgan A₁ holatda deb hisoblaymiz. t vaqtdan so’ng moddiy nuqta koordinatasi x₂=x(t+t) bo’lgan A₂ holatga ko’chadi. Demak, moddiy nuqta t vaqt ichida x yo’lni bosib o’tadi:

Bosib o’tilgan x yo’lni t vaqt oralig’iga nisbati moddiy nuqtaning o’rtacha tezligi deb ataladi

,

Agarda t vaqt oralig’i nisbatan katta bo’lsa, o’rtacha tezlik tushunchasi o’rinli bo’ladi. Ammo t vaqt oralig’ini kichraytira borsak, natijadax/tnisbat ma’lum bir chegaraviy qiymatga intiladi. Bu chegaraviy qiymat moddiy nuqtaning oniy tezligi deb ataladi

instantaneousvelocity-