Ma’ruza-21: Apparat sistemfsilf jun iplarini yigirish

MA’RUZA-21:Apparat sistemfsilf jun iplarini yigirish.

Reja;

1. 
   Saralanmani aralashtirish uchun tayyorlash.
   
2. 
   Apparat sistemasida karda tizimida ip yigiruv mashinasini ishlashi.
   
3. 
   Apparat sistemasida ip yigiruv mashinasini ishlashi.
   

Saralanmani aralashtirish uchun tayyorlash. Ximiyaviy shtapel tolalar sof holda va paxta tolasiga aralashtirib ishlatiladi. Ximyaviy shtapel tolalarni paxta tolasiga 10% dan 50% gacha aralshtirib ishlatish mumkin. 33/67 nisbatda, ya’ni 33% ximiyaviy tola, 67% paxta tolasi aralashtirib olingan shtapel ip sifatli bo‘ladi.
Ximyaviy tolalar bilan paxta tolasining nisbati qancha optimalsa bo‘lsa, undan olingan mahsulot shuncha sifatli bo‘ladi. Ammo nisbatan optimal bo‘lishidan qat’i nazar, ximiyaviy shtapel tola bilan paxta tolasi yaxshi aralashtirilmasa, bunday aralashmadan sifatli mahsulot olib bo‘lmaydi. SHuning uchun aralashtirish jarayonini yaxshi tashkil qilish va uni to‘g‘ri amalga oshirish katta ahamiyatga ega. Aralashtiriladigan ximiyaviy tolalar va paxta tolasining xili, xossalariga, o‘rnatilgan mashinalarning tipiga, shtapel ipning nima uchun ishlatilishiga qarab, ular har xil metodda aralashtiriladi.
Aralashma olish metodlari. Ximiyaviy shtapel tolalar bilan paxta tolasini aralashtirib shtapel ip olishning bir nechta metodlari mavjud. Bularning ichida ega ko‘p tarqalgani  qatlam-qatlam qilib aralashtirish, mashinalarning kameralarida aralashtirish va piltalarni qo‘shib aralashtirish metodlaridir.
Qatlam-qatlam qilib aralashtirish metodi. Bu metod kamroq aralashma tayyorlashda, shuningdek, ximiyaviy shtapel tolalarni kapron tolasi bilan aralashtirishda qo‘llaniladi, chunki kapronga sof holda ishlov berish, savash, tarash va ancha qiyin.
Bu metodda har bir pkomponent ximiyaviy shtapel toladan ma’lum massa olinib, alohida joyga polga yoyiladi, uning ustiga komponentlarning ikkinchi, uchinchi va hokazo qatlamlari joylanadi. Tayyor aralashma tikkasiga qiriqib olib ishlatiladi.
Kameralarida aralashtirish har bir komponent ximiyaviy shtapel va paxta tolasi ma’lum retseptga asosan kichik-kichik qatlamchalarga ajratilgan holda yoki dastlabki titish jarayonidan o‘tgan tolali materiallar aralashtiruvchi mashinaning kamerasiga solib turiladi. Mashinaning ish organlari ta’sirida tolali material  komponentlar yaxshilab aralashadi. Odatda, mashinaga tolalli material uzluksiz ravishda berilib, undan aralashma ham shu tarzda olib turiladi.
Qatlam-qatlam qilib va kamerada aralashtirish metodlari kamchiliklardan xoli emas. Birinchidan ximiyaviy shtapel tola paxta tolasi bilan aralashayotgan paytda titish-savash-tarash mashinalarita’sirida ximiyaviy shtapel tolalar maydalanib ketishi natijasida tolalarning ma’lum qismi chiqindiga aylanadi. Buning oqibatida olinag mahsulot sifati yomonlashadi va xom ashyo isrof bo‘ladi.
Piltalarni qo‘shib aralashtirish metodida eng avval har bir komponent titish-savash-tarash mashinnalaridan alohida-alohida o‘tkaziladi, so‘ngra pilta mashinalarida ximiyaviy shtapel toladan alohida pilta olinadi va bu piltalarni yuqorida aytilgan ma’lum nisbatga rioya qilgan holda paxtadan olingan piltalar bilan qo‘shib, pilta mashinasidan o‘tkaziladi. Agarda shtapel ip qayta tarash sistemasida olinishi lozim bo‘lsa, u holda aralashtirilayotga paxta tolasidan oligan pilta qayta tarash mashinasidan o‘tgan bo‘lishi, ximiyaviy shtapel toladan olingan piltalar esa tarash mashinasidan keyin pilta mashinasidan o‘tgan bo‘lishi kerak. Bu metodda aralashtirilganda ximiyaviy shtapel tolalarining kerrakli xossalari saqlab qolinadi.
Chimdib titib aralashtiruvchi mashinani ishlashi
Chiqarish tizimlarida amalga oshirilmoqda. Yuqori samaraga erishish maqsadida uyushgan bilan birga uyushmagan aralashtirish usuli qo’llanilmoqda. Ishlatilayotgan materialning turiga qarab mashinaning ish unumdorligi 500-800 kg/s ni tashkil etadi. Tolalarni moylash karda tarash jarayoni uchun muhim hisoblanadi. Moylash natijasida karda tarashda uzilish, momiq xosil bo’lishi, tola elektrlanishi va chiqindilar chiqishi kamayadi.
Moylash jarayoni emulsion-moylash uskunasida xarakatlanayotgan tolali oqimga forsunkadan emulsiyani purkash yo’li bilan bajariladi. Emulsiya tarkibiga suv va yog’ mahsulotlari kiradi – solyar, urchuq yoki mashina moyi, kir sovun, olein kislotasi va boshqa qo’shimchalar. Yog’ning miqdori jun massasining 4-10 % ni, emulsiya esa aralashma massasinig 30 % gacha tashkil qiladi.



2-rasm. APM-120-SH1 avtopitatelli SH3-140-SH3 Shimdish-moylash (zamaslevayuщey) mashinasi
1-bunker; 2-ignali panjara; 3-ta’minlovShi panjara; 4-ziShlovShi valik; 5-ta’minlovShi valiklar; 6-bosh baraban; 7-ishShi valik; 8-tozalovShi valik; 9-ajratuvShi baraban; 10-ShiqaruvShi patrubka .

Ishlab chiqarish tizimida tarkibiy qismlarni aralashtirish aralashtirish mashinalarida bajariladi.