Ma’ruza №8. Yuk tashish, yuklash-tushirish va maxsus transportlar

Vintli konveyerlar (4.17 -rasm, a), gorizontal va qiya (20° gacha) yo‘nalishda sochiluvchan mayda bo‘lakli va plastik qurilish materiallarining tubi yarim doiraviy qo‘zgalmas berk novda aylanuvchi, vint (shnek) yordamida uzluksiz oqim bilan uzatadi.

4.17-rasm. Vintli konveyer.
Ular bir va ikki yo‘lli, o‘zgarmas qadamli, o‘naqay yoki chapaqay yunalishdagi o‘ramlariga ega bo‘ladi. Ular yaxlit (4.17-rasm, б) − quruq kukunsimon va donali materiallar (sement, bur, gips, granulalangan shlak) uchun, lentali (4.17-rasm, в) − mayda bo‘lakli materiallar (shag‘al, chaqiqtosh, granulalanmagan shlak) uchun, fasonli — (4.17-rasm, г) ho‘l, turib qolgan va xamirsimon materiallar (ho‘l grunt, qorishma hamda beton aralashmasi), kurakli
(4.17-rasm, e) — beton aralashmalarn uchun mo‘ljallangan bo‘ladi.

8.4. Pnevmatik transportyorlar

Bu qurilmalar yordamida sochiluvchan materiallar sement, qum, shlak, yog‘och qipiqlari hamda qorishmalar tashiladi (4.18-rasm).
Pnevmatik transportyorning ishlash prinsipi quyidagicha material tashiladigan quvuruzatgichga shunday mikdor va tezlikdagi havo beriladiki, bunda material zarrachalari quvurli uzatgich ichida muallak, holatda bo‘ladi va shu holda quvurli uzatgich bo‘ylab harakatlanadi.
Bu yo‘l bilan tashishning ikki xil sistemasi qo‘llanadi. Bu sistemalarning biri vakuumli ikkinchisi haydovchi deb ataladi.
Pnevmatik transportyorlar bilan 2 km gacha masofada yuqori ish unumdorligi bilan qurilish materiallarini haydash mumkin va bu qurilmalarda material changlanib yo‘qolmaydi. Kamchiligi - solishtirma energiya sarfi katta (3...5 Kvt. soat/t·km). O‘rtacha har bir kg ashyogacha 10-15 m³ havo sarflanadi.
Tashish qurilmalari bajariladigan ishlarning turiga qarab turli xil yordamchi jihozlar bunker, zatvor va ta’mnnlagichlar bilan butlanadi.
Bunkerlar — sochiluvchan va bo‘lakli materiallarni vaqtincha saqlash uchun xizmat qiladi. Ular tashish qurilmasining boshiga yoki oxiriga o‘rnatiladi (4.19-rasm).

4.19 -rasm. Bunkerlarning shakli:
a − piramidasimon, б − prizma- piramidasimon; в − konussimon; г − silindrik.