Ma’ruza Mavzu: Bioakustika

Intensivlik

• Tovush kuchi

• Umov vektori

• Energiya oqimining zichligi

• Intensivlik – vaqt birligi ichida yo’nalishga perpendikulyar bo’lgan birlik yuzadan o’tuvchi to’lqinning energiya miqdoridir, J  deb belgilanadi. U vektor kattalik

• O’lchov birligi:

• J → J / s • m² = Vt / m²

• p – muhit zichligi
• w – siklik chastota
• A – amplituda

• Bunda

• Fizik xarakteristika garmonik spektrga tembr deb nomlangan psixofizik xarakteristika mos keladi.
• Tembr – bu eshitish sezgisining sifat xarakteristikasidir. Asosiy tovushning jilosidir.

• Bir xil chastotali murakkab tonlar tebranish shakli yoki garmonik spektri bilan farq qilishi mumkin. Unda ular tembri bilan farqlanadi.

• Tovush intensivligi va qattiqligi o’zaro Veber – Fexner qonuni bilan bog’langan.

• Agar tovush intensivligi geometrik progressiya bo’yicha oshsa, unda tovush qattiqligi arifmetik progressiya bo’yicha oshadi, ya’ni

• Bunda:
• E – qattiqlik;
• k –proporsionallik koeffisienti;
• I – tovush intensivligi;
• I0 – nolinchi intensivlik yoki sezish bo’sag’asi I0=10-12 Vt/m2

• Tovush intensivligini xarakterlash uchun o’ni logarifm foydalaniladi:

• β – bellarda o’lchanadi. β = 2B intensivlik sathiga tovush intensivligining quyidagi qiymatlariga to’g’ri keladi.

• β – intensivlik sathi

• Chunki quyidagini bildiradi:

• Bundan agar β = 2 bo’lsa, yoki

• Vt/m2

• Eshitish bo’sag’asi nolinchi intensivlik – bu chastotasi 1 kGs bo’lgan tovushni eshituv sezgisi hosil bo’lgandagi tovushning minimal intensivligidir.

• Atrof muhitda tovush to’lqinidan zarrachalarning quyiqlashgan qismidagi o’rtacha bosimdan maximal katta bo’lgan ortiqcha bosimga tovush bosimi deyiladi va u ∆p deb belgilanadi.

• J va ∆p orasidagi bog’lanish

• Bunda ∆pef - ∆p ning effektiv qiymati, ∆p max – amplitudaviy qiymat, p – muhit zichligi, v – tovush tezligi, pv – muhitning solishtirma akustik qarshiligi deyiladi

• Fonokardiografiya - yurakdagi tovushlarni yozish usuli

• Perkussiya – tananing ayrim qismlarini tukullatish va uni anаliz qilsih

• Organizmda mustaqil ravishda paydo bo’ladigan tovushlarni eshitish auskultatsiya deyiladi

• Ishlatiladigan asboblar:
• ● stetoskop
• ● forendoskop

• Logoped – duduqlanishni davolash bo’yicha

• Mutaxasislar

• Larynx – tomoq bo’yicha (hiqildoq yoki halqum)

• Foniatr – qo’shiqchilarni davolash bo’yicha

• Surdolog – eshitish qobiliyati pasayganligini da’volash bo’yicha

• Tovushni generatsiyalash va qabul qilishda odam organizmida bir qancha organ va sistemalar mavjud: og’iz bo’shlig’, tishlar, lablar, tomoq va hokazo.

• Rino – burun bo’yicha

• Otolaringolog – quloq bo’yicha

•