Матн муҳаррирлари ва процессорлари

Информацион жараѐнларнинг ривожланиш босқичлари. 
Ахборот, компьютерлаштириш, ҳисоблаш техникаси, ахборот технологияси, моделлаш, маълумотлар 
манбаи, дастурлаштириш, шахсий компьютерлар, дастур билан таъминлаш ва бошқа шу каби илмий 
тушунчалар жамиятни ахборотлаштиришнинг энг мухим хусусиятларини ифода этади. 
Ахборот - ижтимоий, табиий фанларнинг, тафаккур илмининг тараққиѐти натижасида юзага келган 
билим ва маълумотлар, кишиларнинг амалий фаолияти давомида тўплаган тажрибалари мажмуи демак. 
Инсон ахборот оқими ичра яшар экан, турли-туман воқеа, ходисалар ва жараѐнларнинг бир - бирига 
алоқадорлигини, ўзаро муносабати мохиятини тахлил этиш, мушохада ва мулохаза қилиб кўриш, табиат ва 
жамиятнинг ривожланиш қонунлари қандай амал қилаѐтганлигини англаб етиш мақсадида кўпдан кўп 
сузларга, далил ва рақамларга мурожаат қилади. Ахборот туфайли назариѐт амалиѐт билан бирлашади. 
Одамларни ижтимоий-иқтисодий ва маънавий муаммоларни хал этишга сафарбар қилмоқ учун тегишли 
ахборотларни ўз вақтида тўплаб, қайта ишлаб, муайян бир тартибга солиш ва зудлик билан кишиларга 
етказиш керак бўлади. Бунинг учун жамиятни ахборотлаштириш дастурини амалга ошириш ва илғор 
ахборот технологиясини жорий этиш зарур. 
Ахборот технологияси бу усуллар тизими ва ахборотларни йиғиш, сақлаш, излаш, қайта ишлаш, узатиш 
йўлидир. У информатиканинг предмети ҳисобланади хамда бошқарув амалиѐтини ўтказишни, ишлаб 
чиқаришни бошқаришни, илмий изланишлар ва саноат миқѐсида корхоналарнинг ташкил топишини, 
уларнинг техник ривожланиши натижасида халқ хўжалигининг янги тармоқларини юзага келтиради. 
Ахборот технологияси бошқариш жараѐнларини акс эттирувчи иқтисодий ахборотларни ўлчаш, жамлаш, 
сақлаш, қайта ишлаш каби амалларни бажаради. 
Ахборот ўлчови 
Хар қандай ахборот компьютер хотирасида маълум ҳажмдаги жойни эгаллайди. Шундан келиб чиқиб 
ахборот ҳажмини ўлчаш учун катталиклар системаси яратилган. 
Ахборотларнинг энг кичик ўлчов бирлиги бит деб аталади ва у хотиранинг битта ячейкаси бўлиб, унга 0 
ѐки 1 ѐзилиб қўйилиши мумкин. 
Байт – кетма-кет ѐзилган 8 та битдан иборат бўлиб, унинг хар бирида биттадан белгини ифодалаш 
мумкин. Бундай белгилар сони 2
8
= 256 тадан иборат. 

---

5 
Бундан ташқари ахборотларнинг ҳосилавий ўлчов бирликлари хам мавжуд бўлиб, улар килобайт(Кб), 
мегобайт(Мб), Гигобайт(Гб), эксобайт(Эб) лардан иборатдир: 
1 Кб = 2
10 
= 1024 байт; 
1 Мб = 2
10 
= 1024 Кб; 
1 Гб = 2
10 
= 1024 Мб; 
1 Эб = 2
10 
= 1024 Гб; 
Мисол сифатида Эконометрика сўзи нечта белгидан иборат бўлса компьютер хотирасида шунча байтни, 
яъни 12 байтни ѐки 12х8 = 96 битни эгаллайди.