Mavzu: Armatura buyumlari. Temir beton konstruksiyalarini armaturalasha Bajardi: Nishonaliyev Ilxom Qabul qildi: a ganiyev

Арматуралаш усуллари. Темирбетон элементлари пайвандланган сим–тўр ѐки каркаслар, алоҳида стерженлардан тўқилган арматуралар, бикир прокат профиллар ва бошқалар билан арматураланади. Пайвандланган сим тўрлар асосан плитали конструкцияларда ишлатилади. Ишчи арматураларни жойлашишига қараб, улар уч хил бўлади: 1) бўйлама ишчи арматурали; 2) кўндаланг ишчи арматурали; 3) икки йўналишда ҳам ишчи арматурали. Стандарт сим тўрлар диаметри 4–5 мм бўлган Вр–I синфли ва диаметри 6–8 мм бўлганA–III синфли, ҳамда диаметри 40 мм гача бўлган A–I, A–II, А–IIIсинфли арматуралардан тайѐрланади. Сим тўрлар ясси ва ўрамли (рулонли)бўлади. Ўрамли сим тўрларнинг максимал диаметри 5 мм гача бўлади, ясси сим тўрларнинг узунлиги 9 м гача бўлади. Пайвандланган каркаслар чизиқли элементларни (тўсин, устун ва ш. ў.) арматуралаш учун ишлатилади. Улар ясси ва фазовий бўлади (4 – расм). Агар олдиндан зўриқтирилмаган ишчи арматура сифатида A–IV, A–Vсинфли ва термик пухталанган арматуралар (пайвандланмайдигани)ишлатилса, тўқилган каркаслар қўлланилади.

Темирбетоннинг чириши (коррозияси). Агар бетон етарлича зичликка эга бўлмаса, сувнинг филтрланиши таъсирида цемент тошининг таркибий қисми – калций гидрат оксиди эрийди. Бетон коррозияси ишқорли газ, тузлар қоришмаси, кислота ва денгиз суви таъсирида ҳам содир бўлади. Темирбетон конструкцияларнинг коррозияга чидамлилиги бетоннинг зичлиги ва муҳитнинг агрессивлик даражасига боғлик. Темирбетон конструкцияларни коррозиядан ҳимоя қилиш учун муҳитнинг агрессивлик даражаси ва турига қараб, бетоннинг зичлигини орттиришва ҳар хил махсус қўшимчалар қўшиш орқали бетонни филтрланиш хусусиятини камайтириш, ҳимоя қатламини ошириш лозим.

Beton bilan armaturaning birgalikda deformatsiyalanishi uchun beton bilan armaturaning tishlashishi yo‘q bo‘lsa, armaturaning deyarli foydasi bo‘lmaydi. Beton o‘zicha ishlaydi, armatura esa balans sifatida xizmat qiladi. Armaturani tishlashishsiz faqat oldindan zo‘riqtirilgan konstruksiyalarda qo‘llash mumkin, uni alohida kanallarga joylashtirib, uning zo‘riqishlarini ankerlar orqali betonga uzatiladi, bu yerda armatura konstruksiyaning yukini yengillashtiradigan tashqi kuch sifatida xizmat qiladi. Ta’kidlash kerakki, bunday armatura korroziyadan ishonchli himoya qilingan bo‘lishi kerak.