Mavzu: Atmosfera havosini changdan tozalash. Reja

Filtrlovchi chang ushlagichlarning
ishlash prinsipi changli havoni turli 
(to„r, to„qima) yoki g„ovak (noto„qima material, tolalar, donador) material orasidan 
o„tkazib ushlab qolishiga asoslangan. 
Yengli filtrlar
bir uchi berk, balandligi 2-3 metr bo„lgan silindrsimon yoki 
konussimon mato yenglar guruhidan tashkil topadi.
Changli havo filtrlarga kiritiladi va bu yerda yenglarga taqsimlanadi. Bu 
yerda u mato orqali tozalanib o„tadi, chang esa yenglarning ichki qismida ushlanib 
qoladi. Yengsimon filtrlar har 3-4 soatda pnevmatik ravishda tozalab turiladi va 
yenglardan changni tushirish, maxsus titratuvchi mexanizm orqali bajariladi va 
yig„ilgan chang bunkerga tushadi. Bir metr matoga to„g„ri keladigan havo hajmi 
150-200 m
3
/soatni, uning qarshiligi esa 400 Pa ni tashkil qiladi. Chang havoning 
konsentratsiyasi 20-50 g/m
3
. Yengli filtrlarning samaradorligi 97-99% dir. 
Ularning chang sig„imi 1200-1300 g/m
2
. 
Elektrfiltrlar
.
 
Elektrfiltrlarning ishlash printsipi tojli razryad maydonida 
elektr zaryadiga ega bo„lgan chang zarrachalarini o„tqazuvchi elektrodlar orqali 
yig„ib olishga asoslangan. 
Ularning changli havoni tozalash samaradorligi yuqoriligi 99% bo„lganligi 
uchun to„qimachilik va yengil sanoatda ham keng qo„llanilmoqda. Elektr 
filtrlarning ishlash prinsipi quyidagicha. Agar ikkita-birining uchi o„tkir yoki igna 
ko„rinishida, ikkinchisi plastinka yoki quvur ko„rinishidagi elektrodlar olinib, 
ularga katta kuchlanish berilsa, bu elektrodlar orasida elektr maydoni hosil bo„ladi. 
Chunki hamma vaqt havoda ionlar va erkin elektronlar mavjud. Elektr maydon 
ta‟sirida uning kuch chiziqlari bo„ylab harakatga keladi va elektronlar orasida 
elektr toki oqa boshlaydi. (4-rasm). 

---

7 
4-rasm. Elektr filtrining ishlash prinsipi. 1-tojli razryad hosil qiluvchi elektrod; 2-
zarrachalarni o„tkazuvchi elektrod 
Elektrodlarda ma‟lum miqdorda beriladigan kuchlanish oshirilganda ionlar-
elektronlar shunchalik tez harakat qiladilarki, havodagi molekulalar bilan 
to„qnashib va tashqi elektronlarni maydondan chiqarib yuborib, ularni ionlaydi. 
Hosil bo„lgan ionlar elektr maydonni ta‟sirida yana ham katta tezlanish olib, 
gazlarning molekulalariga to„qnashadi va ularni ham ionlaydi. Bu jarayon 
zarbali 
ionlash
deb ataladi. Zarbali ionlash tokli razryad hodisasini keltirib chiqaradi. 
Tojlantiruvchi elektrod manbaining manfiy qutbiga aylanadi, elektrodlar orasidagi 
bo„shliq esa manfiy ionlar, elektronlar bilan qoplanadi. Elektr maydonning ta‟siri 
ostida musbat zaryadlanganlar elektrod tomon yo„nalib, ular o„z yo„lida uchragan 
chang zarrachalarini ham manfiy zaryadlar bilan zaryadlaydi, natijada ular ham 
musbat zaryadlangan elektrodda o„tiradi. Shuning uchun ham bunday elektrod 
chang o„tkazuvchi elektrod deb ataladi. Chang o„tkazuvchi elektrod vaqti-vaqti 
bilan zaryadsizlantirilib, changdan tozalab turiladi.