Barcha mavjud genlarni ko‘chirib o‘tkazish usullari (transgenoz) hali juda samarali emas.
Bitta transgen hayvonni olish uchun o‘rtacha sichqonda 40 zigota, echkida 90 zigota,
cho‘chqaning 100 zigotasi, qo‘yning 110 zigota va sigirning 1600
zigotasini DNK
mikroin’eksiya qilish kerak bo‘ladi.
Transgenoz bilan kutilmagan muammolar paydo bo‘lishi mumkin. Hayvonlarning genetik
transformatsiyasi bo‘yicha birinchi ishlardan biri o‘sish gormoni genlarini kiritish orqali amalga
oshirilgan. Sichqoncha o‘sish gormoni genini sichqonlarga ko‘chirish sichqonlarning o‘sishini 2
baravar oshirgan. Sigirlarning o‘sish gormoni genlarini quyonlarga transgenezi bo‘yicha
tajribalar ham muvaffaqiyatli yakunlangan. Ammo qoramollarni modifikatsiyalash bo‘yicha
shunga o‘xshash tajribalar ularning mahsuldorligini atigi 10-20% ga oshirishga olib keldi.
Transgen hayvonlarni yaratish texnologiyasi so‘nggi 10 yil ichida eng jadal
rivojlanayotgan biotexnologiyalardan biridir. Transgen hayvonlar ko‘plab nazariy muammolarni
hal qilish uchun ham, biomeditsina va qishloq xo‘jaligida
amaliy maqsadlarda ham keng
qo‘llaniladi.
Hozirgacha sutida, odam laktoferrin oqsilini saqlay olgan transgen sigirlar va echkilarni
olishga erishilgan.
Amerikaning Genzyme Transgenics.korporatsiyasi sut tarkibida odam albuminini o‘z
ichiga olgan transgen qoramollarni yaratish bo‘yicha tadqiqotlar olib bormoqda. Albumin
qonda osmotik bosimni ushlab turish uchun terapiyada qo‘llaniladi. Genzyme Transgenics
odam o‘sish gormoni va β interferonini ishlab chiqarish kabi tadqiqot usullarini ishlab chiqish
borasida ham izlanishlar olib borilmoqda.
Angliyada sutida qonning ivish omilini saqlovchi olgan transgen qo‘ylar yaratilgan.
Rossiyada somatotropin geni bo‘yicha transgen cho‘chqalar olingan.
Ular oddiy
hayvonlardan o‘sish sur’atlari bilan farq qilmagan, ammo metabolizmning o‘zgarishi yog‘
tarkibiga ta’sir ko‘rsatgan. Bunday transgen cho‘chqalar gormonning biokimyoviy o‘zgarishi
zanjirini o‘rganish uchun yaratilgan va uning yondosh ta’siri immunitet tizimini
mustahkamlashga qaratilgan.
So‘nggi vaqtlarda odamning turli kasalliklari (saraton, ateroskleroz,
semirish va
boshqalar) modellashtira oladigan ko‘plab transgen hayvonlar olishga erishilgan.
Amaliy maqsadlar uchun transgen hayvonlar turli xil xorijiy kompaniyalar tomonidan
turli xil tibbiy preparatlar (antibiotiklar, qon ivish omillari va boshqalarni) ishlab chiqarishni
ta’minlaydigan tijorat bioreaktorlari sifatida ishlatiladi. Bundan tashqari,
yangi genlarning
ko‘chirib o‘tkazish samaradorligi oshganligi (masalan, qo‘ylarda jun o‘sishining ko‘payishi,
cho‘chqalarda yog to‘qimalarining kamayishi, sut xususiyatlarining o‘zgarishi) yoki turli
kasalliklar - viruslar va boshqa patogenlar chidamliligi bilan ajralib turadigan transgen
hayvonlarni olish imkonini beradi.. Hozirgi vaqtda insoniyat transgenik
hayvonlar yordamida
olingan ko‘plab mahsulotlardan: dorilar, organlar, oziq-ovqat mahsulotlaridan allaqachon
foydalanib kelmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: