Mavzu. Bir tugun nuqtali nivelir to’rini tenglashtirish Reja

Mavzu. Bir tugun nuqtali nivelir to’rini tenglashtirish
Reja:
1. Oddiy nivelir to’ri.
2. Vazn birligi xatoligi.

Oddiy nivelirlash to’rida uch nivelirlash yo’li bir tugun nuqtada kesishgan va yuqori sinf nivelirlash berilgan markasiga tayanadi. A, B va C nuqtalarning otmetkalari ma’lum, z₁, z₂ va z₃ nivelir yo’llari o’tkazilgan bo’lib, ular N tugun nuqtada kesishgan. Yo’llar o’lchangan nisbiy balandlik h₁ , h₂ ,h₃ va uzunlikdan L₁, L₂ ,L₃ iborat (1-rasm).

1-rasm.
N tugun nuqta balandligining eng ishonchli qiymatini aniqlaymiz. N nuqta balandligi uchun har qaysi yo’ldan mustaqil qiymatlarni olish mumkin
(1)
formula buyicha bu qiymatlarni vaznini hisoblash mumkin, unda L_E o’rniga L_i yo’l uzunligini qo’yamiz. Ammo amaliyotda suratdagi 1 o’rniga hisoblash uchun oson bo’lgan koeffisiyent olinadi. Ushbu kamchiliklar tuzatilgandan keyin formula quyidagicha bo’ladi.
(2)
Unda N tugun nuqta balandligi bo’yicha hisoblangan vazn qiymati quyidagiga teng bo’ladi.
(3)
Uchta qiymatdan eng ishonchli qilib o’rtachasi olinadi.
(4)
H₀ taxminiy qiymatni e’tiborga olganda
(5)
bu yerda ε_i – qoldiq
(6)
farqlarni tuzamiz

topilgan tuzatma (7)
yoki yaxlitlangan xatoliklar bo’lganida
(8)
bu yerda β – tuzatmalarni hisoblashdagi chekli yaxlitlangan xatolik.
v kattalikdan foydalanib dala o’lchash aniqliklarini baholaymiz. Vazn birligi o’rta kvadratik xatoligini hisoblaymiz:
(9)
bu yerda n – nivelir yo’llarining soni: r – tugun nuqtalar soni; μ₁ – kattalik yo’ldagi c nisbiy balandliklarning km dagi o’rta kvadratik xatoligini bildiradi.
Vazn birligi xatoligini quyidagi ifodadan aniqlaymiz:
(10)
1 km yo’l uchun nisbiy balandliklar o’rta kvadratik xatoligi quyidagicha
(11)
Tugun nuqta balandligi tenglashtirilgan ishonchli qiymatining o’rta kvadratik xatoligi
(12)
bu yerda
Reper balandligi o’rta kvadratik xatoligi.

Tayanch iboralar. Vazn, farqlar turi, aniqlikni baholash.

Nazorat savollari
1. Bir tugun nuqtali nivelir to’rlari deganda nimani tushunasiz?
2. Oddiy nivelir to’rini tasvirlab bering?
3. Vazn birligi xatoligi formulasini yozing?