Mavzu: Empirik tadqiqot usullari

4. Kuzatish empirik izlanish usuli sifatida:
 
a) ob’ektlarni idrok qilsa (kuzatsa) bo‘ladigan xossalar, belgilar va tuzilmalar xususida birlamchi axborot va faktlarni olish;
 
b) ob’ekt haqida konkret tasavvur hosil qilish;
v) nazariy tahlil uchun manba yetkazish vazifalarini bajaradi.
 
5. Kuzatish usuliga oid talablar: faollik, bir maqsadga yo‘naltirilganlik, kuzatishni rejali va mo‘ljallangan bo‘lishi, tizimli va belgilangan rejimda izchillik bilan ob’ektni idrok qilish.
 
6. Ob’ektlar mohiyatan sifat va miqdor birligi, har bir xossa va tuzilma esa miqdoriy me’yorga ega bo‘lgani bois ularni bilishda o‘lchash usulidan foydalanish muhim ahamiyatni kasb etadi.
7. O‘lchashda zarur aniqlikka erishish uchun etalondan, standart birliklaridan foydalanadilar.
 
8. Etalonda ifodalangan o‘lchov birliklarini ishlab chiqish va saqlash shartlari bilan metrologiya fani shug‘ullanadi.
 
9. O‘lchash usuli tarkibiy qismini holatni u yoki bu tomonga o‘zgarishini qayd qiladigan daraja shkalalari – nominal, tartib, interval (oraliq) va munosabat shkalalari tashkil qiladi.
 
10. Empirik tadqiqotda kuzatish va o‘lchash natijalari taqqoslash va tavsiflash usullari yordamida qayta ishlanadi.
11. Taqqoslashda ob’ektlardagi o‘xshashlik, umumiylik, moslik, aynanlik, farq, xususiylik, individuallik (betakror hislat) kabi birlashtiruvchi yoki farqlanadigan belgilar, xossalar aniqlanadi.
12. Tavsiflash usulidan foydalanishda ob’ektning belgilari va xossasalariga doir axborot va faktlarni birlamchi empirik qayta ishlash jarayonida u haqida to‘liq yoki to‘liqsiz tasavvur (obraz, model) hosil bo‘ladi.
13. Tavsiflash boshlang‘ich empirik tadqiqot natijasi sifatida nazariy tahlil manbai va asos bo‘lib xizmat qiladi.