Mavzu: fermentlarning xalq xo’jaligidagi ahamiyati. Reja: Mikroorganizmlar fermentlaridan xalq xo‘jaligining turli XIL sohalarida foydalanish. Yuvish vositalari ishlab chiqarishda mikrob fermentlari

---

2-AMALIY MASHG‘ULOT.
 
MAVZU: 
FERMENTLARNING XALQ XO’JALIGIDAGI AHAMIYATI. 
Reja: 
1.
Mikroorganizmlar fermentlaridan xalq xo‘jaligining turli xil sohalarida 
foydalanish. 
2.
Yuvish vositalari ishlab chiqarishda mikrob fermentlari. 
3.
Ishlab chiqarish sanoatida ba’zi bir fermentlarni ishlab chiqarish uchun 
foydalaniladigan mikroorganizmlar. 
Fermentlarning xalq xo‘jaligidagi ahamiyati. 
Mikroorganizmlar fermentlaridan xalq xo‘jaligining turli xil sohalarida 
foydalanish juda ham istiqbollidir. Hozirgi vaqtda mikroorganizmlardan olingan 
ferment preparatlari sanoatning ko‘p sohalarida qishloq xo‘jaligida va tibbiyotda 
qo‘llanib kelinmoqda. Pivo va vino tayyorlashda solod o‘rniga zamburug‘ning 
amilaza ferment preparatidan foydalaniladi. Bu ishlab chiqarishni arzonlashtiradi 
va qalla harajatini kamaytiradi. Shunga o‘xshash amilaza eriydigan kraxmal, 
dekstrin olish uchun ham ishlatiladi. Amilaza fermenti bilan berilgan, sabzavot va 
mevalardan olingan mahsulotlar o‘zining tarkibida ko‘p miqdorda qand moddalari 
saqlaydi va yaxshi hazm bo‘ladi, ayniqsa, bu bolalarga foydalidir. Non va non 
mahsulotlari tayyorlashda amilaza xamirni achishini tezlashtiradi va nonning 
sifatini yaxshilaydi. Konditer sanoatida achitqi zamburug‘ining invertazasidan 
(saxarozasi) foydalaniladi, saxarozani glyukoza va fruktozaga aylantirib beradi, u 
saxarozani yuqori miqdorida kristallanishining oldini oladi. Zamburug‘larning 
pektinazasi meva va uzum sharbatini tindirish uchun ishlatiladi. Vino ishlab 
chiqarishda uzum sharbati chiqish miqdorini ko‘paytirish uchun va kofe ishlab 
chiqarishda qo‘llaniladi. Glyukoamilazadan pivo tayyorlash sanoatida pivodan 
dekstrin qoldig‘ini tozalash uchun ishlatiladi. Glyukoizomeraza saxarozani o‘rniga 
glyukoza-fruktozali sharbat olishda foydalaniladi. Laktoza, laktozasiz sut olish 
uchun ishlatiladi. Laktozalar yordamida tarkibida ko‘p miqdorda laktoza bo‘lgan 

---

sut zardobidan qand (glyukoza, galaktoza) olinadi. Zamburug‘larni 
glyukozaoksidazasi katta ahamiyatga ega, chunki bular oziq ovqat mahsulotlarini 
glyukoza qoldig‘idan va molekulyar kisloroddan ozod qiladi va bu bilan ularni 
saqlash muddatini o‘zaytiradi. Glyukozaoksidazani tuxum kukuniga, mayonezga, 
pivoga ularni uzoq muddatga saqlash uchun ma’lum miqdorda qo‘shiladi. Bu 
ferment yordamida askarbin kislotasining (S-vitamin) oksidlanishi sekinlashadi. 
Sellyuloza preparatidan kartoshkani qandlashtirishda, kartoshka va g‘alladan 
kraxmal olishda, suv o‘tidan agar-agar chiqarishni ko‘paytirishda, sabzavot pastasi 
tayyorlashda, tsitrus mevalari qobig‘ini ajratishda foydalaniladi. O‘simlik 
tsellyulozasini qandgacha parchalashda ishlatilmoqda. Mikroorganizmlardan 
olingan proteolitik fermentlar pishloq tayyorlashda, uni quyuqlashtirish uchun 
ishlatiladigan renin o‘rnini bosishi mumkin, keyinchalik ulardan go‘shtni 
yumshatish (tendirizatsiya) uchun foydalanila boshlandi. Bundan tashqari, baliq 
tuzlanganda uning pishishini tezlatish, vino va pivo tayyorlashda ishlatilmoqda. 
Lipaza sutni quruq holda ishlab chiqarishda o‘z o‘rnini topgan, pishloq 
tayyorlashda, uning pishishini tezlashtirish uchun, pishloqqa maxsus ta’m va 
yoqimli 
hid 
berish 
uchun 
ishlatiladi. 
To‘qimachilik 
sanoatida 
mikroorganizmlarning fermentlari zig‘irning samoniga ishlov berib, undan tola 
olish uchun ko‘pdan beri va keng qo‘llanib kelinmoqda. Zig‘irni namlash 
jarayonida ishtirok etadigan asosiy mikroorganizm sifatida