Mavzu: ijtimoiylashuv jarayonida shaxs hayotiy yónalishining shakllanishi

Ijtimoiylashtirish omillari- bu ijtimoiylashuv jarayoni sodir bo’ladigan mexanizmlardir.

Ijtimoiylashuv turlari odatda vaqt davri bo’yicha tasniflanadi, shuning uchun ular deyiladi sotsializatsiya bosqichlari.

Birlamchi sotsializatsiya. Tug’ilgandan boshlab kattalar shakllanishigacha bo’lgan davr. Bu bosqich uchun juda muhimdir bolaning sotsializatsiyasi… U odatda jamiyat haqidagi ilk bilimlarini ota-onasidan oladi.

Ikkilamchi sotsializatsiya(yoki qayta ijtimoiylashtirish). Oldindan o’rnatilgan xulq-atvor usullarini kattalarga xos bo’lgan yangilari bilan almashtirish jarayoni. Ikkilamchi bosqich ko’pincha eski naqshlarni buzish va yangilarini o’zlashtirishni anglatadi. Universitetda sizga qanday qilib: “Maktabda o’rgangan barchangizni unuting” deganlarini eslaysizmi? Ikkilamchi bosqich insonning butun hayotini davom ettiradi.

Boshqa ijtimoiylashuv turlari:

1 Guruhning ijtimoiylashuvi. Muayyan ijtimoiy guruh doirasida sotsializatsiya. Ya’ni, bola qaysi muhitda ko’proq vaqt o’tkazsa (ota-ona, o’qituvchi yoki do’stlar), u birinchi navbatda o’sha muhitning qoidalari va me’yorlarini o’rganadi.

2 Gender sotsializatsiyasi. Jins bo’yicha sotsializatsiya. O’g’il bolalar o’g’il bolalar o’zini qanday tutish kerakligini, qizlar esa qiz bo’lishni o’rganadilar.

3 Tashkiliy sotsializatsiya. Ish paytida ijtimoiylashuv jarayoni (hamkasblar, boshliqlar, qo’l ostidagilar bilan qanday munosabatda bo’lish kerak, u ishga qanday munosabatda bo’ladi, ishga kechikish yaxshimi va hokazo).

• 4 Erta sotsializatsiya. Ijtimoiylashuv turi, bu kelajakdagi faoliyat uchun mashq qilishning bir turi bo’lib, boshlash uchun juda erta (qizlar onalar va qizlar sifatida o’ynaydi).

Sotsializatsiyaning asosiy institutlari quyidagilardir.

Shaxsni shakllantirish muammolarini ko’rib chiqib, shuni ta’kidlash kerakki, inson shaxs sifatida jamiyatdan (jamiyatdan), ijtimoiy muhitdan tashqarida yashay olmaydi. Insonning ijtimoiy muhit bilan o’zaro munosabati jarayonida shaxsning shakllanishiga ta’sir qiluvchi bir qator ijtimoiy-psixologik hodisalar yuzaga keladi.