Mavzu: Innovatsiya-mahsulotlar va innovatsion-jarayonlar

---

O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O`RTA MAXSUS 
TA`LIM VAZIRLIGI 
MIRZO ULUG`BEK NOMIDAGI O`ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI 
JIZZAX FILIALI 
―AMALIY MATEMATIKA‖ FAKULTETI 
―IQTISODIYOT‖ KAFEDRASI 
―INNOVATSION IQTISODIYOT‖ FANIDAN 
MAVZU: Innovatsiya-mahsulotlar va innovatsion-jarayonlar. 
Topshirdi: 140-20 guruh talabasi 
J. O‘ralov 
Qabul qildi:
J. Bobanazarova 
Jizzax 2022 
MUSTAQIL ISH 

---

MAVZU: Innovatsiya-mahsulotlar va innovatsion-jarayonlar. 
Reja: 
1. Innovatsion va uning turlari. 
2. Innovatsion loyiha va jaroyonlar tushunchasi. 
3. Innovatsiyalar tushunchasi va ularning tasnifi. 
 
 
 
 
 
 

---

Innovatsion faliyat tushunchasi.
Innovatsiya (ing . innovationas — kiritilgan yangilik, ixtiro) — 1) texnika va 
texnologiya avlodlarini almashtirishni taʼminlash uchun iqtisodiyotga sarflangan 
mablagʻlar; 2) ilmiy-texnika yutuklari va ilgʻor tajribalarga asoslangan texnika, 
texnologiya, boshqarish va mehnatni tashkil etish kabi sohalardagi yangiliklar, 
shuningdek, ularning turli sohalar va faoliyat doiralarida qoʻllanilishi.
 
Tadqiqot 
yoki rivojlanish ishlarini amalga oshirish natijasida innovatsion mahsulot olinadi 
(Yangiliklar) va uni iqtisodiyotda kiritish innovatsiyalar (innovatsiyalar) 
tomonidan tan olinadi. Innovatsiyalarni qayd etilgan mezonlar bo‘yicha tiplarga 
ajratish firma (korxona) strategiyasini aniqlash, innovatsiya tiplaridan kelib chiqib 
tovar (xizmatlari) realizatsiya shakllari hamda iqtisodiy mexanizm boshqarish 
shakllarini ishlab chiqish imkoniyatlarini beradi. Har qanday yangilik, ya‘ni 
innovatsiya aniq loyihalarda o‘z ifodasini topadi, aniq maqsadlarga qaratiladi 
hamda chuqur hisob-kitoblar, tahlil va ekspertiza asosida bo‘lajak natijalari 
istiqboli aniqlanishi.

Yangilikka intilish, yaratuvchanlik, kashfiyotlar va ular 
asosida qo‘lga kiritiladigan ishlanmalar har qanday sohada resurs talab etadi.
 
Innovatsion mahsulot (yangiliklar) innovatsion loyihani amalga oshirish va tajriba 
namunasi yoki eksperimental namunani yoki eksperimental partiya ishlab 
chiqaradigan yangi texnologiyalarni (shu jumladan ma'lumotlar) yoki mahsulotni 
amalga oshirish natijasidir.
 
Innovatsiyalar yana raqobatdosh texnologiyalar, mahsulotlar yoki xizmatlar, 
shuningdek sanoat, ma'muriy, tijorat yoki boshqa xususiyatlarni tashkiliy va texnik 
echimlari ishlab chiqarish yoki ijtimoiy soha tuzilishi va sifatini sezilarli darajada 
yaxshilaydi. Ilovani birinchi marta yangi ilmiy yutuqlar, ya'ni innovatsion ishlab 
chiqarish, innovatsion faoliyatni boshlaydi.
 
Korxonaning innovatsion faoliyati 
raqobatdosh ustunliklarni olish va uni ishlab chiqarish rentabelligini oshirish 
maqsadida innovatsiyalarni yaratish, ulardan foydalanish va tarqatishning to'liq 
jarayoni hisoblanadi. Bozor iqtisodiyotida korxonaning innovatsion faoliyati 

---

korxonaga barqaror bozor pozitsiyalarini egallab olish va tijorat manfaatlarini 
sohadagi raqobatchilar ustidan ustunlik beradigan muhim omil hisoblanadi.
 
Umuman olganda, innovatsion jarayon - bu yangilik g‘oyadan to 
mahsulotgacha shakllanishi va bozorga tarqalishidir. 
Innovatsion jarayon bosqichlari: 
1-bosqich bu yangi g‘oya va bilimlar; 
2-bosqich bu yangilikni (novatsii) amaliy faoliyatga tadbiq etish, ya‘ni innovatsiya; 
3-bosqich bu innovatsiyalar diffuziyasi. Ya‘ni innovatsion mahsulot, xizmat va 
texnologiyalarni yangi makon va sharoitlarda qo‘llanilishi. 
Shunday qilib, ―innovatsiya‖ tushunchasi barcha sohalardagi (ishlab 
chiqarish, ilmiy-tadqiqot va boshqa) ishlanmalar, yangiliklar va takomillashtirilgan 
vositalar sifatida, sarf-xarajatlar imkoniyatlarini ta‘minlaydi yoki bo‘lmasa ularni 
ta‘minlash uchun sharoit yaratadi. 
Innovatsiyalarni oxir-oqibat maqsadi tovar (mahsulot) raqobatbardoshligini 
kuchaytirish, uning bozorini kengaytirish, firma (korxona) faoliyati barqarorligini 
ta‘minlash asosida foyda (daromad) hajmi va normasini ko‘paytirishdir. 
Innovatsiyalar 
o‘zining predmeti va qo‘llash sohalari bo‘yicha 
quyidagilarga bo‘linadi: 

mahsulotli (yangi tovar yoki xizmatlar); 

bozorboplik (tovarni ishlatilishini yangi sohalarini tashkil etuvchi yoki 
xizmatlarni yangi bozorda tadbiq etish); 

innovatsiyalik jarayonlari (texnologiyalar, ishlab chiqarishni tashkil etish va 
boshqarish jarayonlari) 

---