Mavzu: Moliyaviy tahlilda qo’llaniladigan usullari

5-jadval 
Innovatsion chora-tadbirlar rejasining bajarilishi, mln so‘m
Reja 
bo‘yiclia 
Rejadan 
Reja 
Tadbirlar 
Haqiqatdagi 
mutlaq 
bajarilishi (+;- 
og'ishish (+;-) 
),% 
Uskunalar 
modernizatsiyasi 
30 
22 
-8 
-26 
O‘rganilayotgan holatga yangi texnologiyalar joriy etish va uskunalar 
modemizatsiyasi bo‘yicha reja bajarilmagan. Ushbu omillaming melmat 

---

12 
imumdorligi o‘sishiga ta’sirini bilgan ho Ida, shunga bog‘liq ravishda mahsulotlar 
hajmi qanchalik kamayganini hisoblash qiyin emas. 
Iqtisodiy tahlilda u yoki bu ko'rsatkichlar bo‘yicha erishilgan darajasini istiqbolli 
reja-prognoz ma’lumotlari bilan taqqoslash ham muhim ahamiyatga ega. Bunday 
taqqoslash istiqbolli reja bajarilishi jarayonini, haqiqatdagi natijalaming 
kutilgandau og'ishini va kelgnsi davr vazifalarini oldindan ko‘rishga imkon beradi. 
Analitik ishlar amaliyotida haqiqatdagi natijalarni tasdiqlangan norma va 
standartlar bilan taqqoslashda keng foydalaniladi (6-jadval), u mahsulot ishlab 
chiqarish resurslarini tejalishi yoki sarfi oshganligini auiqlash, ulardan ishlab 
chiqarish jarayonida foydalanish samarador- ligini baholash va mahsulot ishlab 
chiqarish o‘sishi va uning tannarxini pasaytirishda fovdalanilmagan imkoniyatlami 
aniqlash uchun zarur. 
6-jadval
Korxonaning material resurslaridan fovdalanilishiga oid ma’lumotlar 
Resurslar 
turi 
Resurs xarajatlari, t 
Me’yordan og‘ishish (+;-) 
me’yor bo‘yicha haqiqatda 
mutlaq 
foizda 
Neft mahsu- lotlari 
600 
615 
+15 
+2.5 
xomasliyo 
1200 
1176 
-24 
-2.0 
yoqilg'i 
2500 
2750 
+250 
10.0 
va hokazo 
Iqtisodiy tahlilda ham haqiqatda erishilgan natijalarni o‘tgan davr ma'lumotlari 
bilan taqqoslash juda ko‘p qo‘llaniladi. Bu o‘rganilayotgan ko‘rsatkichlar 
o‘zgarishlariga oid sur’atlarni baholashga va iqtisodiy jarayonlar rivojlanishi 
tendensiyalari va qonuniyatlarini aniqlashga imkon beradi. 
Xo’jalik faoliyatida sodir bo’lgan hodisa va jarayonlarni tahlil qilishda juda ko’p 
usullar qo’llaniladi. Ularni shartli ravishda ikki guruhga bo’lish mumkin:
1. Moliyaviy - statistik usullar
2. Moliyaviy -matematik usullar
Moliyaviy tahlilda qo’llaniladigan usullarning tasnifini quyidagi sxemadan ko’rish 
mumkin 

---

13 
 
7- jadval
2 
Moliyaviy
statistik usullar an’anaviy usullar deb ham ataladi. Ushbu usullar 
asosan tahlilda keng qo’llaniladi. 
2
T.Qudratov N.Fayziyeva Iqtisodiy tahlil nazariyasi (Ma’ruzalar kursi «Buxgalteriya hisobi va audit» 
Samarqand:2015

---

14