Mavzu. Nomanfiy butun sonlar ustida arifmеtik amallar bajarishning og`zaki usullari. Reja


-usul. Umumiy ko`paytuvchini qavsdan tashqariga chiqarish



Download 51,1 Kb.
bet4/9
Sana27.01.2022
Hajmi51,1 Kb.
#414330
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
XADJIYEVA MALOHAT BMKN

1.4-usul. Umumiy ko`paytuvchini qavsdan tashqariga chiqarish. Bir xil songa karrali sonlarni qo`shish uchun umumiy ko`paytuvchini qavsdan tashqaruiga chiqarib, qavs ichidagi sonlar yig`indisi topiladi va natija umumiy ko`paytuvchiga ko`paytiriladi.
Masalan. 28 + 20 + 36 + 16 = 4 ∙ (7 + 5 + 9 +4) = 4 ∙ 25 = 100.
3. Ayirish usullari. Ayirish bilan bog`liq hisoblash usullari qo`shish qonunlari va yig`indidan sonni va sondan yig`indini ayirish qoidalariga asoslanadi.
2.1 - xossa. Agar kamayuvchi bjr necha birlikka orttirilsa yoki kamaytirilsa, ayirma ham shunchaga ortadi yoki kamayadi. ( , ,b )[( - =с) (( )- =c ].
2.2-xossa. Agar ayriluvchi bjr necha birlikka orttirilsa yoki kamaytirilsa, ayirma shunchaga kamayadi yoki ortadi.
( , ,b ) [( - =с) )= c )].
2.3-xossa. Agar kamayuvchi va ayriluvchini bjr necha birlikka orttirilsa yoki kamaytirilsa, ayirma o`zgarmaydi.
( , ,b ) [( - =с) )= c)].
2.4-xossa. Agar kamayuvchi va ayriluvchini bjr necha marta orttirilsa yoki kamaytirilsa, ayirma shuncha marta ortadi yoki kamayadi.
( , ,b )[( =c) ( b- b=c b) ( .
Bu xossalarning isboti qo`shish xossalari isboti kabi bajariladi.
Ayirishga oid hisoblash usullarini ko`raylik.
2.1-usul. Kamayuvchi va ayriluvchini bjr necha birlikka orttirish yoki kamaytirish.
Masalan. 342 - 26 = (342 - 2) - (26 - 2) =340 -24=316.
Sonlar yaxlit sonlarga yaqin bo`lganda bu usulni qo`llash juda qulay.
Misol. 1 285 - 296 = (1 285 + 4) - (296 +4)= 1 289 – 300= 1 289 - (200 + 100) = (1 289 - 200) - 100 = 1 089 - 100 = 989.
2.2-usul. Faqat ayriluvchini yaxlitlash. Ayriluvchi yaxlit songa to`ldiriladi, ayirma topiladi, to`ldirilgan son ayirmaga qo`shiladi.
Misol. 1 285 - 296 = 12185 - ((296 + 4) - 4) = 1 285 - (300 - 4) = (1285 - 300) + 4 = I 285 -(200+ 100)+ 4 = (1085- 100) + 4 = 985+ 4 = 989.
2.3-usul. Umumiy ko`paytuvchini qavsdan tashqariga chiqarish. Bir xil songa karrali sonlarni ayirish uchun umumiy ko`paytuvchini qavsdan tashqaruiga chiqarib, qavs ichidagi sonlar ayirmasi topiladi va natija umumiy ko`paytuvchiga ko`paytiriladi.
Misol.
а) 724 - 148 = 4 ∙ (181 - 37) = 4 ∙ 144 = 2∙2∙144 = 2∙288 = 576;
b) 91 -35-28 = 7 ∙ (13 -5-4) = 7 ∙4 = 28.

Download 51,1 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©www.hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish