Mavzu: Qushlar va sut emizuvchi hayvonlar embryonal taraqqiyoti. Jinsiy hujayralar taraqqiyoti

Onasi sut bezining so`rg`ichi bola qizilo`ngachiga kiritiladi,sut vaqti-vaqti bilan bola qizilo`ngachiga chiqarib turiladi. Bunday hayvonlarning tuxumida sariq modda kam. Yuqori (oliy) sut emizuvchilarning bolasi etarli darajada yetuk holda tug`iladi. Lekin bular orasida ham hayvonlarning yashash sharoitlari (ekologik sharoitlar)ga ko`ra chala, zaif bola tug`uvchilar - immaturonatlar va tug`ilgan zamoni oyoqqa turib, poda orqasidan ergashib ketadigan yetuk, rosmona bola tug`uvchilar - maturonatlar farq qilinadi. Bachadonda o`tadigan taraqqiyotning davomliligi tug`iladigan bolaning etukligiga va bola bilan ona organizmi o`rtasidagi aloqaning mukammalligiga bog`liq. Agar xaltali sut emizuvchilar aplatsentar hayvonlar bo`lsa, oliy sut emizuvchilarda embrion pardalari bachadon devori bilan yaqin aloqaga kirishib, platsenta (placenta-bola joyi) hosil qiladi.

• Onasi sut bezining so`rg`ichi bola qizilo`ngachiga kiritiladi,sut vaqti-vaqti bilan bola qizilo`ngachiga chiqarib turiladi. Bunday hayvonlarning tuxumida sariq modda kam. Yuqori (oliy) sut emizuvchilarning bolasi etarli darajada yetuk holda tug`iladi. Lekin bular orasida ham hayvonlarning yashash sharoitlari (ekologik sharoitlar)ga ko`ra chala, zaif bola tug`uvchilar - immaturonatlar va tug`ilgan zamoni oyoqqa turib, poda orqasidan ergashib ketadigan yetuk, rosmona bola tug`uvchilar - maturonatlar farq qilinadi. Bachadonda o`tadigan taraqqiyotning davomliligi tug`iladigan bolaning etukligiga va bola bilan ona organizmi o`rtasidagi aloqaning mukammalligiga bog`liq. Agar xaltali sut emizuvchilar aplatsentar hayvonlar bo`lsa, oliy sut emizuvchilarda embrion pardalari bachadon devori bilan yaqin aloqaga kirishib, platsenta (placenta-bola joyi) hosil qiladi.

BACHADONDA O`TADIGAN TARAQQI¨T Oliy sut emizuvchilar tuxum hujayrasidagi sariq moddaning miqdori juda kam, embrion taraqqiyoti uchun zarur bo`lgan moddalar mutlaqo etarli emas. Ajdodlari poliletsital tuxum hujayrali hayvonlar bo`lgan sut emizuvchilarning ko`pchiligi embrional taraqqiyot sharoiti o`zgarishi bilan sariq moddasini ikkilamchi ravishda yo`qotgan. Embrion va ona organizmi o`rtasidagi aloqaning juda barvaqt yuzaga kelishi natijasida embrionga kerakli oziqa moddalar etkazib beriladi. Sut emizuvchilar izoletsital tuxum hujayrasining kattaligi 100-200 mkm keladi. Otalanish ichki va monosperm bo`lib, tuxum yo`lining yuqori qismida yuz beradi. Tuxum hujayra izoletsital bo`lishiga qaramasdan zigota to`liq-notekis maydalanadi (32-rasm). Lekin bu maydalanishni noto`g`ri, anarxiyaviy deb bo`lmaydi.

• BACHADONDA O`TADIGAN TARAQQI¨T Oliy sut emizuvchilar tuxum hujayrasidagi sariq moddaning miqdori juda kam, embrion taraqqiyoti uchun zarur bo`lgan moddalar mutlaqo etarli emas. Ajdodlari poliletsital tuxum hujayrali hayvonlar bo`lgan sut emizuvchilarning ko`pchiligi embrional taraqqiyot sharoiti o`zgarishi bilan sariq moddasini ikkilamchi ravishda yo`qotgan. Embrion va ona organizmi o`rtasidagi aloqaning juda barvaqt yuzaga kelishi natijasida embrionga kerakli oziqa moddalar etkazib beriladi. Sut emizuvchilar izoletsital tuxum hujayrasining kattaligi 100-200 mkm keladi. Otalanish ichki va monosperm bo`lib, tuxum yo`lining yuqori qismida yuz beradi. Tuxum hujayra izoletsital bo`lishiga qaramasdan zigota to`liq-notekis maydalanadi (32-rasm). Lekin bu maydalanishni noto`g`ri, anarxiyaviy deb bo`lmaydi.