Mavzu: Tadbirkorlik faolyati iqtisodiy xafsizligini taminlashning ijtimoiy jixatlari Reja

Mavzu: Tadbirkorlik faolyati iqtisodiy xafsizligini taminlashning ijtimoiy jixatlari
Reja :

1. 
   Tadbirkorlik faolyati iqtisodiy xafsizligini taminlashning ijtimoiy jixatlari
   
2. 
   O‘zbekiston Respublikasining “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari.
   
3. 
   Qonunga xilof ravishdagi tadbirkorlik faoliyati, odatda, tadbirkorlik faoliyatini quyidagi ko‘rinishlarda:
   

TADBIRKORLIK FAOLIYATI BILAN BOG‘LIQ ISHLAR BO‘YICHA SUD AMALIYOTINING AYRIM MASALALARI TO‘G‘RISIDA
Tadbirkorlik faoliyati bilan bog‘liq ishlarni ko‘rishda sud amaliyotida kelib chiqqan masalalar munosabati bilan, “Sudlar to‘g‘risida”gi Qonunning 17-moddasiga asosan, O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi qaror qiladi:
1. Sudlarga tushuntirilsinki, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 53-moddasining birinchi qismiga ko‘ra, davlat iste’molchilarning huquqi ustunligini, barcha mulk shakllari teng huquqliligini va bab-baravar huquqiy muhofaza etilishini hisobga olib, iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligini kafolatlaydi.
Mazkur konstitutsiyaviy norma ma’nosidan kelib chiqib, har kim tadbirkorlik faoliyati va qonun bilan taqiqlanmagan boshqa iqtisodiy faoliyatda o‘z qobiliyati va mulkidan erkin foydalanish huquqiga ega.
2. O‘zbekiston Respublikasining “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonunining 3-moddasiga ko‘ra, tadbirkorlik faoliyati (tadbirkorlik) — tadbirkorlik faoliyati subyektlari tomonidan qonun hujjatlariga muvofiq amalga oshiriladigan, o‘z tavakkalchiligi va o‘z mulkiy javobgarligi ostida daromad (foyda) olishga qaratilgan tashabbuskorlik faoliyatidir.
Tadbirkorlik faoliyati subyektlariga belgilangan tartibda davlat ro‘yxatidan o‘tgan hamda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirayotgan yuridik va jismoniy shaxslar (yakka tartibdagi tadbirkor) kiradi (“Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonunining 4-moddasi).
Yakka tartibdagi tadbirkorlik deganda, qonunga ko‘ra, jismoniy shaxs tomonidan mustaqil ravishda, yuridik shaxs tashkil etmagan holda tadbirkorlik faoliyatini amalga oshirish tushuniladi.
3. Sudlar shuni nazarda tutishlari lozimki, shaxsning u yoki bu faoliyatini tadbirkorlik deb topish uchun ikkita holat mavjud bo‘lishi — daromad topishga qaratilgan harakatlar sistemali ravishda sodir etilishi va bunday faoliyat asosiy, ya’ni kasb faoliyati sifatida amalga oshirilishi shart.
Shundan kelib chiqib, bir martalik fuqarolik-huquqiy mazmundagi bitimlar (masalan, uy-joy yoki ko‘chmas mulkni ijaraga berish, shaxsiy buyumlarni sotish, pudrat yoki topshiriq shartnomasiga kura, onda-sonda turli mayda ishlarni haq evaziga bajarish, va h. k) tuzadigan shaxslarni, hattoki bunday bitimlar bir necha marta amalga oshirilgan taqdirda ham, tadbirkorlar deb topish va bunday sifatda davlat ro‘yxatidan o‘tishni talab qilish mumkin emas. Majburiyatlarni mehnat shartnomasi (kontrakt) asosida bajarish ham tadbirkorlik faoliyati hisoblanmaydi.
Qonunchilikka muvofiq kasbiy faoliyat (xususiy amaliyot)ning ayrim turlari ham tadbirkorlik sifatida qaralmaydi. Chunonchi, advokatlar tadbirkor deb tan olinmaydi.
Yakka tartibdagi tadbirkorlar shug‘ullanishi mumkin bo‘lgan faoliyat turlari O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi.
4. O‘zbekiston Respublikasining “Tadbirkorlik faoliyati erkinligining kafolatlari to‘g‘risida”gi Qonunning 8-moddasiga muvofiq tadbirkorlik faoliyati subyektlari quyidagilarga haqli:
qonun hujjatlarida taqiqlanmagan har qanday faoliyatni amalga oshirishga;
mulk huquqi asosida o‘ziga tegishli bo‘lgan mol-mulkka egalik qilishga, undan foydalanish va uni tasarruf etishga;
o‘z faoliyati yo‘nalishlarini, tovarlar yetkazib beruvchilarni va o‘z tovarlari (ishlari, xizmatlari) iste’molchilarini mustaqil ravishda tanlashga;
tadbirkorlikdan cheklanmagan miqdorda daromad (foyda) olishga, tovarlar (ishlar, xizmatlar) bozorida ustun mavqeni egallab turgan tadbirkorlik faoliyati subyektlari bundan mustasno;
o‘z tovarlarini (ishlari, xizmatlarini), ishlab chiqarish chiqindilarini bozor kon’yukturasidan kelib chiqib, mustaqil ravishda belgilanadigan narxlar va tariflar bo‘yicha yoki shartnoma asosida realizatsiya qilishga, qonun hujjatlarida nazarda tutilgan hollar bundan mustasno;