Mavzu: yarim o’tkazgich ham o’tkazgich tok tashuvchilar va ulardagi farq

MAVZU: YARIM O’TKAZGICH HAM O’TKAZGICH TOK TASHUVCHILAR VA ULARDAGI FARQ

Reja:
I.Kirish.
II.Asosiy qism.
1.YArim o‘tkazgichlar xaqida malumot.
2.Rezistorlar.
3.Fotoefekt. fotoo‘tkazuvchanligi mavzusini o‘tishda axborot texnologiyalarini o‘rni.
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati.

Kirish
Kadrlar tayyorlash bo‘yicha Milliy dastur har bir shaxs hamda davlat va jamiyat manfaatlari iqtisodiy xolat va uning raqobatbardoshligi bilan bog‘liq bo‘lgan bir qator muammolarni echishga, hal etishga yo‘naltirilgan .

«Kadrlar tayrlash bo‘yicha Milliy dastur to‘g‘risida» qonun haqida Prezident I. A. Karimov O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining to‘qqizinchi sessiyasida bu qonun «…Mustaqilligimizning, bugungi va ertangi xayotimizning kafolati xisoblanadi», -degan edi.
Milliy dasturning maqsad va vazifalari, ularning asoslanganligi, muximligi va muammolarni hal qilish yo‘llari mustaxkam ilmiy fundamentga tayanadi.
Ilmiy va ilmiy–pedagogik kadrlar tayyorlashga katta e’tibor berilmoqda. YAngi talablarga muvofiq ravishda aspirantura va doktaranturada kadrlar tayyorlashga keng yo‘l ochilgan. Oliy attestatsiya hay’ati faollik ko‘rsatyapti.
YArimo‘tkazgichlar jahon fani va texnikasida salmoqli o‘rinni egallaydi. Ular asosida ishlab chiqarilayotgan asboblar va miqdori tez ko‘payib, ularning turli sohalarga tatbiqi kengayib bormoqda. Hozirda yarimo‘tkazgich qo‘llanilmaydigan insoniyat faoliyati sohalarini topish qiyin bo‘lmoqda. YArimo‘tkazgich asosida avtomatikada, telemexanikada, radioelektronikada, elektron hisoblash texnikasida, kosmosda ilmiy stansiyalarda, xottoki ayrim rivojlangan davlatlarda kichik elektr stansiyalar tariqasida foydalanib kelmoqda. Quyosh energichsini elektr energiyasiga aylantirishdek muhim dunyoviy muammoni echishda yarimo‘tkazgichlarning ahamiyati juda kattadir. Hozirda unumli foydalanilayotgan fotoelementlar, jumladan, quyosh batareyalari va kichik energetikaga mansub boshqa yarimo‘tkazgich asboblarni takomillashtirishdan tashqari, yarimo‘tkazgichlarga asoslangan katta energetika–ancha qudratli quyosh elektr stansiyalarni yaratish ko‘zda tutilmoqda. Zero quyosh energiyasida foydalanish inson tabiat uchun mutloq zararsiz hisoblanadi.
So‘ngi yillarda O‘zbekistonda ham yarimo‘tkazgichlar elektronikasi sanoati rivojlana borishi bilan bir qatorda ilmiy tatqiqot ishlari ham avj olib bormoqda. SHu tufayli yarimo‘tkazgichlar fizikasi va yarimo‘tkazgichlar asobsida tayyorlangan asboblar, qurilmalar bo‘yicha yuqori mutahasislar tayyorlanmoqda. Hozirda respublikamizning deyarli barcha oliy o‘quv yutrlarida ushbu sohaga mutahasislari tayyorlanmoqda.
Mavzuni dolzarbligi. Hozirgi paytga kelib insoniya oldida ikkita dolzarb muammo ko‘ndalang bo‘lib turibdi. Bulardan birinchisi energetik muammo bo‘lib, rivojlangan mamlakatlar o‘zlarining energetik kelajagi haqida jiddiy o‘ylay boshladi.
XX-asrning 70-yillaridan boshlab planetamizning globual energetik zahiralari qaytadan hisoblay chiqila boshlandi. Olingan natijalar yoqilg‘i zahiralarining uzoq muddatga etmasligini ko‘rsatdi. Ushbu yillarda o‘tkazilgan IX-xalqaro energetika konfrensiyasining ma’lumotlarini keltiraylik. Hozirda ishlatish mumkin bo‘lgan yoqilg‘i zahiralarining 88%ni toshko‘mir tashkil qiladi.ko‘mirning potensial zahirasi 1,2 10¹⁷kVtni, neftniki 2,14 10¹⁶ kVt soat, gazniki 1,23 10⁶ kVt soatni tashkil qiladi.
Bu zahiralarning iqtisodiy jixatdan foydalanishi mumkin bo‘lgan qismi yuqoridagilardan ancha kam qismini tashkil qiladi. Masalan ko‘mirni 6,5%, neft va gazni 5% ni foydalanish mumkin. Bu energiya zahiralari qanchaga etishini mumaxasislarning hisob kitoblariga qaraganda 2050 yilga kelib 78%ni ishlatib bo‘linadi. Taxminiy hisoblarga qaraganda 2100 yilga kelib hozirda ishlatilayotgan energiya manbalaridan ikki marta ko‘p energiya talab qiladi.
Ikkinchi muommo ekalogik va atrof muhit muammosi hisoblanadi. YOqilg‘ini yoqish natijasida atrof muhitga juda katta zaharli gaz ajrarilib chiqmoqda. Buning natijasida plateta iqlimiga va jonli tabiatga tiklab bo‘lmas darajadi ta’sir ko‘rsatmoqda.
YUqorida keltirilgan muamolarni echish maqsadida uzoq muddatga etuvchi va ekalogik jihatdan toza, arzon energiya manbaini izlab topish va uni ishga solish masalasi turibdi.
Kelajagi bor va uzoq muddatga etuvchi energiya manbalaridan quyosh energiyasi, shamol energichsi, dengiz suvlarining energiyasi, biogazlar energiyasi va boshqa energiyalar misol bo‘ladi. Bularning barchasi quyosh energiyasi hisobiga yuzaga keladi.
Ushbu ishning maqsadi quyosh energiyasiga ishlovchi yangi mexanizim nazariyalarini yaaratish va ularni foydali ish koeffitsentlarini oshirish yo‘llarini topishdan iboratdi.