Mavzu: Zoonoz infeksiya qo‘zg‘atuvchilari. Brusellez, o‘lat, kuydirgi va tulyaremiyani laboratoriyada tashxislash

Antigen strukturasi:
Vabo vibrionlaridatermostabil O-antigen bor, termolabil N- antigen 
bor. O- antigeni spesifik N- antigeni nospesifik, O- antigeni bo‗yicha 40- tadan ortiq; 
podgruppalari bop.Eltorva cholerae vibrionlari 0-1 podgruppaga kiradi. O-1 podgruppaning ichida 
uch xil O antigen bor - A, 
V, 
S. Bularning kombinatsiyalari natijasida uchta serovarlari bor. Buni 
1913 y. Yaponiya olimlari aniklagan - Ogava (A V), Inaba - (A S) va Gikoshima A, V, S. Ayrim 
bemorlardan va vibrion tashib yuruvchilardan agglyutinatsiyalanmaydigan shtammadari topilgan, 
bularni NAG — vibrionlari deyiladi. Bunday vibrionlar tashki muhitdan,suvdan ajratib olinadi. 
Chidamligi: 
Vabo vibrionlari past xaroratda uzoq muddat saklanadi. Bemorning najasida 
5 oygacha, tuproqda 2 oygacha, turli baliqlarda 1-40 kungacha, suvda bir necha kun saklanadi. 

---

Ayniqsa, Eltor vibrioni juda chidamli. Ariq va daryo suvlarida 4 xafta, ozik - ovkatlarda 10 kun, 
pashshalar ichagida 4-5 kun saklanadi, ayrim paytlarda turli suvlarda kupayishi xam mumkin. 
Vabo vibrioni quyosh nuri, quritishga 
yukori haroratga,dezinfeksiya kiluvchi moddalarga, oshkozon shirasiga juda sezgir. 
Kasallikning patogenezi va klinikasi. 
Vabo vibrionlari kasal odamdan va sog‗lom vibrion tashib yuruvchilardan yuqadi, Oziq-
ovqatlar, suv, pashsha,iflos qo‗llar orqali o‗tadi. Mikroblar og‗iz orqali kirib, ingichka ichakka 
boradi. Oshqozon shirasi ta‘sirida vibrionlarning bir kismi xalok bo‗ladi. Lekin ayrim omillar 
ta‘sirida oshkozon shirasi neytrallanadi va natijasida vibrionlar ingichka ichakka utadi. Ichakda 
ishkoriy sharoit bo‗lganligi uchun va oksillarning parchalanishi tufayli ular ko‗payadi. Vibrionlar 
ajratib chiqarayotgan enterotoksin (xolerogen), ingichka ichakning epiteliy xujayralarning 
tarkibidagi adenilsiklaza fermentning aktivligini oshiradi, adenozinmonofosfatni ishlab 
chikarilishi kuo‗payadi, buning natijasida epiteliy xujayralarning o‗tkazuvchanligi buziladi va 
to‗xtamay ich ketishi kuzatiladi. Juda ko‗p suv yo‗qotishi okibatida elektrolitiklar - kaliy va nayriy 
bikarbonatlarning miqdori kamayadi. Inkubatsion davr bir necha soatdan 6 kungacha (2-3 sutka) 
bo‗ladi. Kasallikning rivojlanishida 3 ta davr kuzatiladi:
1) Xolera enteriti (ich ketish, diareya) 1-2 sutkacha davom etadi. Ayrim bemorlarda vabo 
shu davr bilan tugaydi va bemor sog‗ayadi.
2) Xolera gastroenterit - ko‗p ich ketish va qayt qilish kuzatiladi, bu esa tananing 
suvsizlanishiga olib keladi, Buning natijasida tananing harorati pasayadi 35,5°-34°, diurez 
kamayadi, qonda oksil va mineral tuzlar kamayib ketadi. Sudoroga, tirishib kolishi boshlanadi, 
bemorning najasi guruchning qaynatilgan suviga o‗xshaydi.
3) Xolera algid - bu juda og‗ir simptomlar paydo bo‗lishi bilan xarakterli. Terining turgori 
pasayadi,burishib qoladi, sianoz kuzatiladi, ovoz pasayib koladi. Ayrim xollarda bemorning 
yuvozi chiqmaydi (afoniya), tana xarorati 35,5°S-34°Sgacha tushadi, qonning qo‗yilib ketishi 
natijasida yurak faoliyati sustlashadi, siydik tutilib koladi(anuriya). Ayrim paytlarda vabo 
komasi sodir buladi. Bu ixtiyorsiz ich ketishga (prostratsiya) olib keladi va o‗lim bilan tugaydi. 
Ayrim paytlarda vaboning juda tez boshlanib, tez o‗lish bilan tugaydigan formalari xam 
uchraydi (kuruk, xolera) ichi ketmaydi, kayt kilmaydi, kuchli intoksikatsiya natijasida bemor o‗ladi. 
Eltor vibrioni chakirgan vaboning 80-90% yengil va yashirin formalarini kuzatiladi. Og‗ir o‗lim 
bilan tugaydigan formalari ko‗pincha keksa odamlarda, tana reaktivligi past bo‗lgan odamlarda 
kuzatiladi. Vaboda 17,7% hodisalarda o‗lim bilan tugaydi,