Mazkur o‘quv qo‘llanma Linux operatsion tizimi yadrosi

1-BOB. SHELL SCRIPT ASOSLARI 
1.1-§. Shell script – asosiy tushunchalar 
Shellda 
shell script
deb ataluvchi o‘rnatilgan dasturlash tili 
mavjud. Ya’ni, 
shell
qobig‘iga o‘rnatilgan ikkita asosiy interpretator 
va ikki xil dasturlash tillari 
Bourne shell
va 
C shell
mavjud. 
C shell
tili o‘zining sitaksisi bo‘yicha C dasturlash tilini eslatadi. 
Aynan shuning uchun ham bu qobiq shunday nomlangan. 
Bourne shell 
tili o‘zining sintaksisi va xususiyatlariga ko‘ra 
mustaqil til hisoblanadi. Nima uchun Linux administratori 
shell script
-
ni bilishi kerak? Gap shundaki, bu tillar administratorning yordamchi 
instrumenti sifatida ishlab chiqilgan.
UNIX ning muhim xususiyatlaridan biri – bu har biri o‘z 
vazifasini bajaruvchi kichik utilitlarning katta to‘plami mavjudligidir. 
Komandalarni konveyerli qayta ishlash yordamida murakkab 
masalalarni bajarish uchun ushbu utilitlarni birlashtirish mumkin. 
Afsuski, konveyerli qayta ishlash bilan barcha masalalarni hal qilish 
mumkin emas, ba’zida ko‘proq narsa talab etiladi. Dasturni ixtiyoriy 
dasturlash tilida yozish mumkin, lekin ushbu dasturlash tilini 
o‘rganish kerak, tizimda esa uning kompilyatori o‘rnatilgan bo‘lishi 
shart.
Shell script-da dasturlarni kompilyatsiya qilish kerak emas, 
bunda dasturlar qobiqqa o‘rnatilgan interpretator orqali bajariladi. 
Ya’ni, shell script – bu interpretatsiya qilinadigan til hisoblanadi.
Bundan tashqari barcha Linux tizimlari shell script tilidagi bir 
qancha fayllardan tuzilgan, Linux administratori ushbu fayllarni o‘z 
ixtiyori bilan o‘zgartirishi mumkin, buning uchun esa dasturlash tili 
bo‘yicha tayanch bilimlarga ega bo‘lishi kerak.
Shell script-dagi dastur fayli – bu foydalanuvchilar tomonidan 
komandalar satrida kiritilishi mumkin bo‘lgan komandalar to‘plami 
hisoblanadi. Agar fayl bajarishga yuklansa, ushbu faylda yozilgan 
barcha komandalar bajariladi. Lekin, shell-dagi buyruqlarning oddiy 
bajarilishi bilan bir qatorda, ko‘plab dasturlash tillariga xos bo‘lgan 
qo‘shimcha imkoniyatlari ham mavjud – bular o‘zgaruvchilar, 
massivlar, shartli operatorlar, takrorlash operatorlari va boshqalarni 
qo‘llash imkoniyatlaridir. 
Ushbu bobda Bourne shell-ga o‘rnatilgan asosiy tilni 
o‘rganamiz, ya’ni Linux-ni ishga tushirish tizimidagi fayllarda 
qo‘llaniladigan shakllarini o‘rganib chiqamiz.

---

5