Mundarija kirish Asosiy qism

Nikelli katalizatorlar ishlab chiqarish. Cho’ktirilgan yuqori dispersli nikelli katalizator ishlab chiqarishning texnologik sxemasi quyidagi asosiy bochqichlardan tashkil topgan:
Birinchi bosqich-nikel karbonat asosini eltuvchiga cho’ktirish. Natriy karbonat (Na₂CO₃)ning suvli eritmasini 60-80⁰C gacha qizdirib, unga o’ta maydalangan eltuvchi-SiO₂ va Al₂O₃ qo’shiladi va jadal aralashtirilgan holda suspenziyaga katalitik metall tuzlari-nikel xlorid, nikel nitrat va nikel sulfatning suvli eritmalari hamda promotor yuqori tezlikda qo’shiladi. Bunday sharoitda suvda kam eriydigan nikel karbonatning eltuvchidagi mayda kristallarining cho’kmalari hosil bo’ladi. Promotorni hisobga olmagan holda cho’kmani quyidagi formula bilan ifodalash mumkin:
[ xNi(OH)₂-y NiCO₃ ] ^. SiO₂ ( yoki Al₂O₃)
Ikkinchi bosqich-nikel karbonatning termik parchalanishi. Filtrdagi cho’kma sulfatlardan, nitratlardan va xloridlardan tozalab yuviladi, suv qo’shiladi va mayda zarrachalarga bo’luvchi quritgichda quritiladi.
Nikel karbonat parchalanadigan haroratda aylanuvchi qizdirish pechlarida quruq, yuqori dispersli kukunga termik ishlov beriladi:
xNi(OH)₂^. yNiCO₃ NiO + CO₂ + H₂O
Qizdirib olingan mahsulotlarda nikel oksidi(NiO)dan tashqari, nikel silikatlari ham bo’lib, u eltuvchi va promotor karbonatlarini termik parchalanishi va
cho’ktirilishida (silikatli eltuvchiga) hosil bo’ladi.
Uchinchi bosqich-nikel oksidini qaytarish. Nikel oksidi gorizontal aylanuvchi pechlarda 450-510⁰C da issiq vodorod bilan qaytariladi.
N iO + H₂ Ni + H₂O
Nikel oksidini qaytarilishi oxirigacha bormaydi. Haqiqatan qaytarilgan katalizatorda Ni , NiO , SiO₂ yoki Al₂O₃ va bir oz miqdorda qiyin qaytariladigan nikel silikatlari (agar silikatli eltuvchi ishlatilgan bo’lsa) bo’ladi.
To’rtinchi bosqich-katalizatorni tovar shakliga keltirish. Qaytarilgan nikel katalizatorlari tez yonuvchan bo’ladi. Ochiq havoda yuqori dispersli nikel, ko’p miqdorda issiqlik ajralib chiqib, kislorod bilan tezda oksidlanib qoladi. Shuning uchun katalizator gidrogenlash aktivligini to’liq yo’qotadi, qiziydi va yirik-yirik bo’laklar hosil qiladi. Qaytarilgan katalizatorni jadal oksidlanishdan himoya qilish uchun uni chuqur gidrogenlangan yog’ (“stearinli salomas“) bilan aralashtiriladi, keyin suspenziya sovutiladi va shakl beriladi.
Avvallari tovar shaklidagi katalizatorlar tangasimon qattiq yog’ ko’rinishida bo’lib, unda katalizator zarrachalari bir xilda yoyilgan holda bo’lgan. So’nggi yillarda esa katalizatorlar yassi tomchi holida tayyorlanmoqda. Bu esa katalizatorni qadoqlash, saqlash va tashish sarf harajatlarini kamayishiga, hamda uni yuklash va tushirish jarayonlarida kamroq chang hosil bo’lishiga olib keldi. Boshqa usulda tez yonuvchanlikni kamaytirish uchun nikel yuzasi dozali oksidlash bilan passivlashtiriladi.
18.1-jadval