Denov Tadbirkorlik va pedagogika instituti Tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti 1i-22 guruh talabasi XURSANDOV SHAXZOD ning Iqtisodiyot nazariyasi fanidan Mustaqil ishi Taqdimot
mavzu;
Jaxon moliyaviy inqirozining o’zbekiston iqtisodiyotiga tasiri hamda uning oqibatlarini oldini olish va yumshatishga asos bo’lgan omillar
2 jaxon moliyaviy inqiroZI DAVRIDA o’zbekistonDAUNGA QARSHI CHORA TADBIRLAR
2008-yilda boshlangan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi amalda dunyodagi barcha mamlakatlarga daxl etdi va ko‘p jihatdan oqibatini oldindan aytib bo‘lmaydigan tus olmoqda. Jahon inqirozi, uning oqibatlari, O‘zbekiston iqtisodiyotining jahon xo‘jalik va moliyaviy-iqtisodiy aloqalar tizimiga integratsiyalashuv jarayoni tobora ortib borayotganligi inobatga olinsa, mamlakatimiz iqtisodiyotiga ta’sir ko‘rsatdi va hamon ta’sir o‘tkazishda davom etmoqda.
Shu bilan birga O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti rahbarligi ostida mamlakatimizda o‘tkazib kelinayotgan puxta, chuqur o‘ylangan iqtisodiy strategiya sharofati bilan, isloh etish hamda modernizatsiya qilishning O‘zbekiston modeli izchillik bilan ro‘yobga chiqarilayotganligi, tarkibiy tuzilishdagi tub o‘zgarishlar, iqtisodiyotni diversifikatsiya qilish natijasida inqirozning og‘ir oqibatlaridan holi qolishga va iqtisodiyotimizning barqaror faoliyat ko‘rsatishiga erishishga, uning izchil o‘sish sur’atlarini ta’minlashga muvaffaq bo‘lindi.
Jumladan, 2008-yilda yalpi ichki mahsulotning o‘sish sur’atlari 9 foizni, sanoatda 12,7 foizni, shu jumladan iste’mol tovarlari ishlab chiqarishda 17,7 foizni va xizmat ko‘rsatish sohasida 21,3 foizni tashkil etdi.
Mehnatni rag‘batlantirish, ish haqini oshirish va aholi daromadlari o‘sishini ta’minlashga qaratilgan tizimli chora-tadbirlar natijasida shu muddat mobaynida budjet tashkilotlarida o‘rtacha ish haqi 1,4 barobar oshdi, aholining real daromadlari jon boshiga 23 foiz ko‘paydi.
Mamlakat moliya-iqtisod, budjet, bank-kredit tizimlari barqaror va uzluksiz ishlashini ta’minlash chora-tadbirlari amalga oshirildi. Banklarning likvidligi muammosi keskinlashuvidan holi qolishga muvaffaq bo‘lindi. Xususan, bugungi kunda O‘zbekiston tijorat banklari aktivlarning summasi 13 trillion 360 milliard so‘mdan oshdi yoki aholi hamda xo‘jalik yurituvchi subyektlarning jalb etilgan depozitlari hajmlaridan taqriban 2,4 barobar oshib ketdi.
Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozining salbiy oqibatlarini bartaraf etish maqsadida O‘zbekistonda Inqirozga qarshi choralarning 2009 — 2012-yillarga mo‘ljallangan yaxlit kompleks dasturi qabul qilingan bo‘lib, unda makroiqtisodiy mutanosiblikni hamda iqtisodiy o‘sishning barqaror sur’atlarini, iqtisodiyot tarmoqlari barqaror ishlashini ta’min etishga, aholini ish bilan ta’minlashga hamda uni samarali tarzda ijtimoiy muhofaza qilishga, eksport qiluvchi korxonalarni, sanoatning yetakchi tarmoqlari korxonalarini hamda kichik biznesni aniq yo‘naltirilgan tarzda qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan kompleks chora-tadbirlar va inqirozga qarshi boshqa choralar nazarda tutilgan. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I. Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2009-yil 13-fevralda bo‘lib o‘tgan majlisida qilgan ma’ruzasida bayon etilgan Inqirozga qarshi choralar dasturi asosini O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2008-yil 28-noyabrda qabul qilingan “Iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo‘llab-quvvatlash, ularning barqaror ishlashini ta’minlash va eksport salohiyatini oshirish chora-tadbirlari dasturi to‘g‘risida”gi Farmoni hamda uni yanada rivojlantirish maqsadida 2009-yil 20-yanvarda qabul qilingan “Ishlab chiqarish va ijtimoiy infratuzilmani yanada rivojlantirish yuzasidan qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi, 2009-yil 26-yanvarda qabul qilingan “Oziq-ovqat mahsulotlari ishlab chiqarishni kengaytirish va ichki bozorni to‘ldirish yuzasidan qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi, 2009-yil 27-yanvarda qabul qilingan “2009-yilda sanoat kooperatsiyasi asosida tayyor mahsulotlar, butlovchi buyumlar va materiallar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish dasturi to‘g‘risida”gi qarorlar hamda inqirozga qarshi qaratilgan boshqa bir qancha muhim hujjatlar tashkil etdi.
Jahon iqtisodiy inqirozining O‘zbekistondagi vaziyatga ta’siri haqida, inqiroziy hodisalarning oldini olish yuzasidan davlatimiz tomonidan ko‘rilayotgan choralarning mazmun-mohiyati to‘g‘risida aholi o‘rtasida tushuntirish ishlari talab darajasida olib borilmayotir. Bu ishni tashkil etishda ommaviy axborot vositalarining imkoniyatlaridan yetarlicha samarali foydalanilmayapti.
Inqirozga qarshi choralarning 2009 — 2012-yillarga mo‘ljallangan dasturida nazarda tutilgan tadbirlar so‘zsiz bajarilishi borasida mahalliy hokimiyat organlarining roli hamda mas’ulligini oshirish, bu sohadagi mavjud kamchiliklar va muammolarni bartaraf etish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisining Senati qaror qiladi:
1. “Inqirozga qarshi choralarning 2009 — 2012-yillarga mo‘ljallangan dasturini bajarish borasida mahalliy hokimiyat organlarining roli va mas’ulligi to‘g‘risida”gi masalani o‘rganish bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati komissiyasining axboroti, xalq deputatlari viloyatlar Kengashlari rahbarlarining hisobotlari ma’lumot uchun qabul qilinsin.
2. Toshkent, Surxondaryo va Namangan viloyatlaridagi mahalliy davlat hokimiyati organlarining Inqirozga qarshi choralarning 2009 — 2012-yillarga mo‘ljallangan dasturini amalga oshirish borasidagi ishi durust tashkil etilmaganligi ko‘rsatib o‘tilsin.
