|
Yoshing yetgan sari fe ’ling scrni yosh,
Ко ‘zing yoshi qani, ey m ag'ziyo 'q bosh.
Men ham yoshlik qilib, xatoga y o ‘l q o ‘ydim. U kun-
ni eslasam , o g ‘riqli, pushaym onga o ‘xshash bir narsa
dilimni o ‘rtayveradi.
Otashning m enga m a’qul keladigan tom onlari
ham k o ‘p edi. U ning q o ‘rquv bilm aydigan otning kal-
lasiday yuragi, olishuviardagi epehillik, har qanday
raqibni tavbasiga tayantirishi yoqardi. Bunday payt-
larda keragidan ortiq b o ‘sh-bayov, rahm dilligim dan
o ‘n g ‘aysizlanib o ‘zimni aybdorday his qilardim. H ar
zam onda onajonim ning: Yo tavba, quyib qo ‘yganday
dadangning o ‘zisan-a, biror tuking o ‘zga emas, -
deyishiga qaraganda, meni loyim ana shunday qorilgan.
Bilasiz, rahm atli otam birov bir shapaloq ursa, ikkinchi
yuziniyam tutib beradigan m o ‘m ingina kishi edi.
-
Senga o ‘xshab o g ‘zidagi noniniyam oldiradigan
so‘taklam i odam lar ezg‘ilab tashlaydi. Erkak b o ‘lgandan
keyin, erkakday b o ‘lgin-da. U lar nim a qilsa, sen ham
qilishing, ular totgan narsadan sen ham tatib k o ‘rishing
kerak. Ichm asang, chekm asang, sendan haqiqiy erkak
268
chiqmaydi, - derdi O tash ustim dan kulib. Bu gaplar
takrorlanavergach, asta-sekin yum shay boshladim va
u bilan apoq-chapoq b o ‘lib birga yuradigan b o id im .
0 ‘sha kuni k o ‘p joylarga bordik, so ‘nggi m anzilim iz
yam oqchi M ahkam k o ‘knorining d o ‘koni b o ‘ldi. Ham-
ma «buva» deb m urojaat qiladigan bu k o ‘sasoqol odam
aslida 50 yoshlar atrofida, am mo yoshiga nisbatan
anchagina qari, keksaygan k o ‘rinardi. Bozor ichidagi
hujrasidan yaqin atrofdagi giyohvandlam ing oyog‘i
uzilmasdi. M ahkam buva kichkina, sertakalluf, hech
kim ga o ‘xsham aydigan devonasifat, serkulgi odam edi.
U bizni ochiq chehra bilan kutib oldi. «Ezibichki»si
tayyor ekan. Sheriklarim ning qistovi bilan k o ‘knor solib
dam langan achchiq «choy»ni ilk bor ana shu yerda tatib
ko‘rdim.
- Buni kayfi qanaqa, odam ni nima qiladi? - dedim
qiziqishim ortib.
M ahkam k o ‘knori m iriqib kuldi.
- K o ‘knor: Xuddi o ‘zim ga o ‘xshatib kallangni xum-
day, b o ‘yningni qilday qilaman, - degan ekan. U yana
ajin bosgan yuzlarini silab silkinib-silkinib hiringladi.
- Q o ‘rqma, bolam! M akka-juvarining bargiday yen-
gil b o ‘lasan.
- Shunday ham yengilm an-ku.
- Olaver, osm onga uchasan, - dedi Otash biqinim ga
nuqib. - Faqat sovuq suvdan ehtiyot b o ‘lasan, xolos.
- Nega?
- K o ‘knordan keyin sovuq suv ichsang, qom ing o g ‘-
riydi, bolam.
«Choi» yangi ulfat paydo b o ‘lganidan, Otash «haqi-
qiy yigit» b o ‘layotganim dan xursand edi. D o‘kondan
chiqib ketayotganim izda M ahkam buva O tashning q o ‘-
liga bir nim a qistirganday b o ‘ldi.
- M ana bu senda tursin, - dedi u q og‘ozga o ‘ro g ‘lik
m ittigina narsani k o ‘krak ch o ‘ntagim ga solib.
269
- N im a u? - dedim hayron b o ‘lib.
- Hali uyga borganda bilasan. Ikkalam iz bir maza
qilamiz. N im a deding?
- Indamadim.
Otash ketdi. Men yonim dagi giyoh yoqim siz hid
taratib turishidan m utlaqo bexabar, « a ’lo kayfiyat»da
Hoji buvanikiga j o ‘nadim.
Saboqlarim ni olib b o ‘lgach, M avlono M uqim iyning
tanlangan asarlarini qolgan joyidan o ‘qiy boshladim.
Klassik
shoim ing o ‘tkir,
xiyla
kulguli
satiralari
Hoji buvani o ‘ziga rom etdi. U kishi boshlarini xam
qilganicha: O bbo, M uqim iy tushm agur-ey, E ana, rosa
boplabdilar-ku... Ofarin, ofarin, - deya olqishlar bilan
tinglar ekanlar, xuddi bir nim a dem oqchiday g ‘alati-
g ‘alati qarab q o ‘ydilar. Hayron b o id im . M utolaa
davom ida birdan xayollari sochilib, menga o ‘ychan
tikildilar.
- Y oningizda nim a bor?
- Hech narsa y o ‘q, - dedim beixtiyor o ‘qishdan
to ‘xtab.
- Qani, ch o ‘ntagingizda nim aiki b o ‘lsa, ham m asini
bu yoqqa chiqaring-chi.
Pul, ro ‘m olcha va taroqni olib k o ‘rpachaga q o ‘ydim.
- Bunisiniyam , - dedilar k o ‘krak cho‘ntagim ga
ishora qilib.
Aytganlarini qildim. Hoji buva q o g ‘ozni ochib unga
term ilib hidladilar.
- Bu nim a?
- Bilmadim, birovning om onati, o ‘rtog‘im bergandi.
- Hali sizni bangilardan ham d o ‘stingiz borm i?
- Y o ‘q... V aqtincha senda tura tursin, - degandi,
chaynaldim men.
Hoji buvaning vajohatlarini k o ‘rib qo ‘rqib ketdim.
- Eshshak! A xir bu miyani quritadi-ku! Shunchalik
beboshmisiz! Hali men sizga m ehr b o g ‘lab yurib-
270
manmi? Keting! Bu uyga boshqa qadam ingizni bos-
mang!
N ogahon aytilgan qahrli so‘zlar ohangi qanchalik
past b o ‘lmasin, ta ’sir kuchi shunchalik yuqori ediki,
badan-badanim dan o 'tib butun vujudimni titratib yu-
bordi. U yqudan cho‘chib uy g ‘onganday bo ‘ldim. Esan-
kiraganim cha indamay o ‘m im dan turdim-da, xayr-
m a’zurniyam nasiya qilib, k o ‘cha eshik tomon yurdim.
M ening bu xonadondan birinchi bor duo olm ay, boz
ustiga haydalib chiqib ketishim edi.
Ruhiyatim m ajaqlangan, boshim arining iniday g ‘u-
vullardi.Y o‘lim da uchragan artezian oldida to ‘xtab, yuz-
larimni yuvdim , chanqog‘imni qondirdim. Shu zahoti
qom im ga o g ‘riq kirdi. U yga yetib borguncha o g ‘riq
kuchayib butun tanam dan sovuq ter siza boshladi. Tuni
bilan uxlolm ay qiynalib chiqdim.
A rzim agan narsaga shuncha vahim a solish shart-
mikan, - deya Hoji buvadan o ‘pkalayman. O ngim ga
o ‘m ashib qolgan yoqim siz xayollam i harchand hay-
dashga urinm ay, u chekinishni istamas, g o ‘yo ham ma
mendan yuz o ‘girgan-u, y olg‘izlanib qolgan g ‘aribday
sezardim o ‘zimni. Tonggacha kiprik qoqm ay o ‘ylanib
chiqqan b o ‘lsam-da, xuddi uyquga to ‘yib olgan ovsar-
day edim.
O tashning «yigitchilik»ka chorlovchi qistovlari xa-
yolimda aylanayotgan «M iyani quritadi-ku!» - degan
dashnom oldida hech narsaga arzim ay taslim b o ‘laverdi.
B o‘lib o ‘tgan voqeani aytganim da u birdan tutaqib
ketdi:
-
M ullani aytganini qil-u, qilganini qilma, - degan
maqolni eshitm aganm isan. 0 ‘sha nam ozxon domla-
laringni ham m asi yo nasha chekadi, yo ko‘knor icha-
di. Bir o ‘zi nayaki qilishni k o ‘zlab, sen so ‘takka yol-
g‘ondakam d ag ‘d ag ‘a qilgan-u, «dori»ni olib q o ‘ygan.
Sen «zavodskoy brak» nim aniyam tushunarding.
271
- 0 ‘zing «Заводской брак». Ustozim sen aytgan
odam lardan emas.
Otash kuldi.
- 0 ‘g ‘ri qarisa so ‘fi, g ‘ar qarisa otin b o ‘ladi, tupoy.
Jig ‘ingni ezib q o ‘yardim -u, otamni ko'm gansan-da.
- Bekorlarni aytibsan. U stozim ga til tekizma!
Shu gapni aytdim-u, O tashning fikrida jo n borday
tuyulib, ikkilana boshladim.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
