Noorganik va analitik kimyo

NaCl ning standart eritmasini tayyorlash. Eritma tayyorlash uchun kimyoviy toza NaCl (yoki KCl) tuzidan foydalaniladi. NaCl ning ekvivalent molyar massasi uning molyar massasiga, ya’ni 58,44 g ga teng. 100 ml 0,05 M eritma tayyorlash uchun kerak bo’ladigan NaCl tortimining massasi:

_{m(NaCl) } C(NaCl)  M (NaCl)  V (ml) _{ 0,2922 g} 1000
Analitik tarozida hisoblanganiga yaqin tortim oling, uni sig’imi 100 ml li o’lchov kolbasiga o’tkazing, eriting, kolbaning belgisiga qadar distillangan suv bilan to’ldiring. Tayyorlangan standart eritmaning titri va ekvivalent molyar konsentratsiyasini hisoblang.

3. 
   ^AgNO3 ^{eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasi va titrini} aniqlash. Tozalab yuvilgan byuretka kumush nitrat eritmasi bilan chayib tashlanadi, shundan so’ng unga AgNO₃ eritmasi to’ldiriladi va byuretka titrlash uchun tayyorlanadi. Sig’imi 10 ml bo’lgan toza pipetka natriy xlorid eritmasi bilan chayib tashlanadi va NaCl eritmasidan 10,00 ml o’lchab olib konussimon kolbaga solinadi, so’ngra 2-3 tomchi (0,5 ml) K₂CrO₄eritmasi qo’shiladi. Ana shundan so’ng aralashmaning sariq rangi kumush nitratning ortiqcha bitta tomchisidan qizil- qo’ng’ir rangga o’tguncha titrlanadi. AgNO₃ eritmasining oxirgi tomchilari sekin, suyuqlikni qattiq chayqatib turgan holda qo’shiladi. Titrlash 3 marta takrorlanadi va hisoblash uchun AgNO₃ eritmasi hajmining o’rtacha arifmetik qiymati olinadi.
   

Eritmadagi osh tuzi miqdorini aniqlash( Mor usuli)

O’qituvchidan kontrol vazifa sifatida 100 ml sig’imli o’lchov kolbasida olingan osh tuzi eritmasining hajmi distillangan suv bilan kolbaning belgisigacha yetkaziladi. Kolba probka bilan berkitilib, yaxshilab aralashtiriladi. Pipetka yordamida kontrol eritmadan 10,00 ml olib konussimon kolbaga solib, so’ngra 0,5 ml K₂CrO₄ qo’shing. Kumush nitratning ishchi eritmasi bilan aralashmaning sariq rangi qizil-qo’ng’ir tusga o’tguncha titrlang. Titrlashni 3 marta takrorlang va hisoblash uchun AgNO₃ eritmasi hajmining o’rtacha arifmetik qiymatini oling. Natijalarni ish jurnaliga namunadagidek yozing.

Cho’ktirish metodi. Argentometriya hisoboti

1. 
   100 ml 0,005 M NaCl eritmasini tayyorlash.
   

Soat oynasining NaCl bilan massasi 12,5692 g Soat oynasining massasi 12,2756 g
NaCl ning tortimi 0,2936 g

2. 
   NaCl eritmasining titrini hisoblash:
   

T (NaCl) 
tortim
_ 0,2936
 0,002936
g/ml

V (kolba hajmi )
100

3. 
   NaCl eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasini hisoblash:
   

_{С(NaCl) } T(NaCl) 1000 _ 0,002936 1000
 0,05023
mol/l

M (NaCl) 58,44

3. 
   AgNO₃ eritmasining ekvivalent molyar konsentratsiyasini va titrini aniqlash.
   

Titr-lash	V (NaCl), ml	C (NaCl) mol/l	^V^(AgNO3^) ml	^C^(AgNO3^) mol/l	^T^(AgNO3^), g/ml	Indikator 5% li ^K2^CrO4
1. 2. 3.	10,00 10,00 10,00	0,05023 0,05023 0,05023				0,5 0,5 0,5
			_ V ^=

С(AgNO
_{) } V (NaCl)  C(NaCl)

3
_
V (AgNO ₃ )
mol/l

_K C(AgNO ₃ )_amal
C(AgNO ₃ ) _nazar
; C(AgNO₃)_amal = K∙ C(AgNO₃)_nazar

T (AgNO _{3
) } M (AgNO ₃ )  C(AgNO ₃ ) 1000
g/ml

3. 
   100 ml eritmadagi NaCl massasini aniqlash
   

Titr- lash	V (NaCl), ml	^C^(AgNO3^) ml	^V^(AgNO3^) Ml	C (NaCl) mol/l	^M^(AgNO3^), g	ω (NaCl) %	Indikator 5% li ^K2^CrO4
1. 2. 3.	10,00 10,00 10,00	0,4896 0,4896 0,4896					0,5 0,5 0,5
			_ V =

1-usul. 100 ml eritmadagi NaCl massasini hisoblaymiz:
_
_{С(NaCl) } V (AgNO ₃ )  C(AgNO ₃ )
V (NaCl)
mol/l

_{m(NaCl ) } C(NaCl )  M (NaCl ) V (ml) _g
1000
2 usul. T (AgNO₃/NaCl) ni hisoblaymiz

T (AgNO
_{/NaCl) } C(AgNO₃ )  M (NaCl)
³ 1000
g/ml

100 ml eritmadagi NaCl massasini hisoblaymiz:
_
m (NaCl) = T (AgNO₃/NaCl)· V ( AgNO₃)·10 g
_{K } C(NaCl)_amal C(NaCl)_nazar
C(NaCl)_amal = K∙ C(NaCl)_nazar

2.2 Cl^- ionining sifat analizi hisoboti.

Cl^- XLORID IONINING ANALITIK REAKSIYALARI
Kumush nitrat bilan reaksiyasi.
Probirkaga 2-3 tomchi natriy xlorid eritmasidan olinib, ustiga 3-5 tomchi kumush nitratdan tomizildi. Bunda oq cho‘kmaning hosil bo‘lishini kuzatdik. Cho‘kmaga 5-10 tomchi konsentrlangan ammiak eritmasi yoki ammoniy karbonatdan qo’shilganida,cho‘kmaning erishini kuzatildi. Keyin esa probirkadagi cho‘kmani 2 qimsga bo’linib, birinchisiga 5 tomchi konsentrlangan nitrat kislotasi, ikkinchisiga esa 5 tomchi kaliy yod eritmasidan tomizildi. Bunda ikkala probirkada cho‘kmalarning hosil bo‘lishini kuzatdik.
Kumush nitrat xlorid ioni bilan AgCl oq cho‘kmasini hosil qiladi. Bu cho‘kma konsentrlangan ammiak, ammoniy karbonat va natriy tiosulfatda eriydi:
Cl^- + Ag⁺ = AgCl ↓
AgCl↓ + 2NH₃ = [Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^-

3

3 2

3
AgCl↓ + 2NH₄⁺ + 2CO ^2- = [Ag(NH ) ]⁺ + Cl^- + 2HCO ^-

3

2

3 2
AgCl↓ + 2S₂O ^2- = [Ag(S O ) ]^3- + Cl^-
Kumushning ammiakatli komplekslariga konsentrlangan nitrat kislotasi ta’sir ettirilsa, AgCl oq cho‘kmasining hosil bo‘lishi kuzatiladi:
[Ag(NH₃)₂]⁺ + Cl^- + 2H⁺ = AgCl ↓ + 2NH₄⁺
Kaliy yod ta’sirida esa bu eritmalarda AgJ sariq cho‘kmasining hosil bo‘lishi kuzatiladi:
[Ag(NH₃)₂]⁺ + J^- = AgJ ↓ + 2NH₃

3. Cl^- ionining miqdor analizi hisoboti

Argentometriya
Argentometriya usuli xlorid va bromid ionlarini kumush ionlari bilan cho’ktirish reaksiyalariga asoslangan. Bunda qiyin eriydigan kumush galogenidlar hosil bo’ladi: Ag⁺ + Cl^– = AgCl↓; Ag⁺ + Br^– = AgBr↓
Bu metodda ishchi eritma sifatida AgNO₃ eritmasi ishlatildi. Agar biror eritma tarkibidagi kumush ioni miqdori aniqlanayotgan bo’lsa, ishchi eritma sifatida NaCl (yoki KCl) ning titrlangan eritmasi ishlatiladi.

^AgNO3 ^{ning titrlangan ishchi eritmasini tayyorlash}

1. 
   ^AgNO3 ^{ning standart eritmasini tayyorlash. Ish uchun 250 ml 0,05 M} AgNO₃ yetarli. Kumush nitrat tarkibida ba’zi bir qo’shimchalar bo’lgani uchun uning taxminiy konsentratsiyali eritmasi tayyorlandi. So’ngra uning aniq ekvivalent molyar konsentratsiyasi va titri kimyoviy toza NaCl yordamida aniqlandi. AgNO₃ ning ekvivalent molyar massasi 169,89 g ga teng.
   

Tortimning massasini hisoblaymiz:

m(AgNO
_{) } ^{C(AgNO3 )  M (AgNO3 )  V (ml)} _ 0,05 169,89  250 _{ 2,1236 g}

³ 1000
1000

Texno-kimyoviy tarozida hisoblanganiga yaqin tortim olindi va sig’imi 250 ml li o’lchov kolbasiga solindi, kolbaning 3/4 qismiga qadar distillangan suv quyib to’liq eritildi. Eritma to’q-qoramtir rangli shisha idishda saqlanadi (yoki qora qog’oz bilan o’ralgan kolbada), chunki kumush nitrat yorug’lik ta’sirida parchalanib erkin kumush hosil qiladi.

2.